Nhân ngày Quôc Hân, đoc lai thơ Phương Hà

Nhân ngày Quôc Hân, đoc lai thơ Phương Hà

                                                                              Nguyễn Thùy

         

          Ra khỏi tù Cộng sản, sau ba lần vượt biển, Phương Hà đên được Phi Luật Tân vào đu ́ng Noel 1979. Từ đo ́, anh bắt đầu làm thơ. Thơ anh ngày đo ́ được hâu hêt cac bao người Viêt hai ngoại khắp nơi phô ̉ biến ; nhiêu bài được dich sang tiếng Anh, tiêng Pháp. Đên nay đa ̃ nhiêu nhưng anh chưa muôn in thành tac phâm. Qua nội dung thơ anh, người viêt nghi ̃ rằng anh làm thơ vi ̀ ‘tai nạn’ : tai nạn nhà, tai nan nước, tai nạn người, tai nan tinh. Người viêt đa ̃ viêt vê ̀ thơ anh. Nơi đây, vào ngày Quôc Hận, chi ̉ xin nói những thơ vê ̀ ‘Tai Nan Nuớc’.. ̀

II.- Tai nạn nước : Ðây là chủ đề chính yếu  trải dài suốt tập thơ, ngay cả nơi đôi bài thơ tình tự.‘

            *Hiệp Ðịnh Paris’, cái Hiệp định quái ác nầy là trò bán buôn, đổi chác giữa hai phe cùng tàn ác như nhau. Hiệp Ðịnh Paris , văn tự ‘bàn giao’ Dân Chủ Tự do cho Ðộc tài chuyên chính, văn tự chuyển chiến tranh lửa đạn sang một thứ hòa bình nóng bỏng (paix brulante), quái đản, man trá, giả hình. Một Hiệp định thảm sát Tự do, triệt tiêu Dân chủ, đưa Miền Nam rồi cả nước VN vào điêu tàn thống khổ trong tay bọn người ác ôn không chút lương tri, nhân tính. Hiệp định, chao ôi, lại do chính các ông chính khách thượng thặng năm châu hè nhau ký kết, đồng lõa dày vò tấm thân xác VN bao năm trời máu chảy xương phơi vì lửa đạn nay lại phải quằn quại trong cái chết lăng trì bỡi bàn tay quỷ đỏ . ‘Paris tự do’, ‘Paris ánh sáng’, biết chăng đã tự làm ‘ô nhục’ mình bỡi cái Hiệp định tàn ác kia không ? Ôi Paris !

                                      -…Biết hay không ? Giẻ rách bọc thân gầy

                                        800 ngàn chiến sĩ sa cơ : tù đày lạnh lẽo

                                        Khắp núi đèo heo hút

                                        Ðứt họng lòi phèo

                                        Vì 12 ngòi bút ký tại Paris ?!… 

          Năm 1973, Hiệp định Paris được ký thì hai năm sau (1975), thảm họa trút lên đầu Miền Nam. Ngoại trừ cái công cụ bù nhìn MTGPMN’cuả Cộng sản Bắc Việt cùng số người tay sai, nằm vùng của chúng, còn thì toàn thể nhân dân Miền Nam, rồi tiếp theo cả nước, phải ‘cong mình’ mang lấy ách nô lệ thảm thương. Bài ‘Ngày Cộng sản tới’, viết theo lời một em bé gái nạn nhân, đang cùng trên đảo tỵ nạn với chàng, mô tả cảnh nhà vào những ngày đó : ‘..Tra khảo, tra khảo măi, Cho đến còn tay không,..Mẹ cha bị giam hết, Chị khóc mắt đỏ hoe, Anh rầu đòi được chết…’. Bài thơ năm chữ, thật thà đúng giọng trẻ nhỏ, tai nạn khủng khiếp giáng lên đầu bé thơ.  Cái Hiệp nghị đó lẩn quẩn nơi đầu chàng, hình ảnh của hung thần, ác quỷ. Nơi trại Tỵ nạn Ungat, lòng tràn ‘U Uất’, ‘đêm đêm ngẩng mặt lên trời, Hỏi sao Bắc Ðẩu,…Thấy hay không hỏa ngục trần gian ?’. Con chàng, ‘đứa con đầu tôi đó, Cầm súng Quốc gia lúc vừa tuổi lính, Khi tan hàng chẳng ai gọi nó đi, Liên Xô, Anh, Pháp, Hoa Kỳ, Và chín nước nữa tay vung bút ký, Trói chặt con tôi giao cho ác quỷ, Ngày lẫn đêm hút máu mài xương,…Hoà giải Paris, ai trách nhiệm ?’. Còn chàng và bao nhiêu kẻ khác ‘Ðêm gục đầu tẩy não, Ngày đội đá Phú Ninh (một trại tù Cộng sản), Hôm nay sắn khoai, Mai, khoai sắn, Mốt cĩng lại sắn khoai…Cuộc đời hun hút bóng đêm, Kể từ quê hương mình giặc chiếm !’  ‘Người tù sĩ quan cũ’ , ‘thưở cuộc chiến bốc cao không chết, Mà nay hòa bình lại chết mòn ‘Cải tạo’ trong lao !’ chỉ bỡi vì nghe lời quỉ mị, ’cũng bỡi tin tưởng loanh quanh, Ðồng minh, Siêu cường, Paris hiệp nghị !’. . Vâng, chính cái Hiệp Nghị tàn khốc đó đã tạo điều kiện cho bọn ‘ngợm người’ liềm búa lên ngôi chúa tể, tàn sát nhân dân.

          *Thảm họa chung cả nước, ai người không đau ?! Những ngày ở đảo cũng như bao năm trời nơi đất tạm dung, nhìn mình đơn côi, thấy mình bất lực, trong lúc đồng bào, đất nước trăm bề, nghìn nỗi nát tan, chàng phẫn nộ, căm thù quân giặc nước. Những ai đó đang hô hào đấu tranh, những ai đó đang vùng lên diệt giặc, chàng vui mừng, xin đem thân làm bó đuốc cho hào khí lên cao, cho khí hùng bốc sáng : ‘Này đây, Xin giao lại các anh, Chiếc thân cao vừa đầy thước sáu, Với 50 cân : Óc, tim, xương máu, Ðốt lên đi !’. Chút nhục thể nầy do đâu có ? Nó được khai sinh từ đất mẹ :

                                      -Từ Trường Sơn

                                       Từ sông Hậu, sông Tiền diệu vợi

                                       Hùng thiêng sông núi đẻ ra tôi

                                       Sữa Cửu Long nuôi tôi từ thưở bé

                                       Cát biển Ðông lót nhẹ dưới lưng nôi

                                       Ðồng miền Nam mớm gạo Tám thơm, thơm nức,

                                       Chiều mẹ ru rưng rức mấy câu hò

                                       Biểu tôi rằng : -Nước mất nhớ phải lo !…

          Cứu nước ! Thề cứu nước ! Các ‘Bạn đây rồi : cùng núm vú, một quê hương’. Thân tôi đây xin hiến dâng làm bó đuốc.

                                      -Ðốt lên đi ! Cứ đốt lên đi !

                                       Tôi cháy ở đâu cũng được

                                       -Trước Liên Hiệp Quốc

                                       Ba Lê hay Nữu Ước

                                    

                                       Hoặc bất cứ nơi nào trên đất nước Việt Nam

                                       Cùng diệt Cộng : lũ côn đồ hung ác, gian tham

                                       Chặt xích xiềng, tiêu hủy vạn trại giam

                                       Nhứt tề giải phóng Bắc, Trung, Nam…

          Lời thơ như lời hịch, kiên cường dũng mảnh, ăm ắp tình quê hương, ngun ngút chí quật cường. Bài ‘Thơ Lửa’  rực ngời ánh thép, một bản ‘anh hùng ca’ trữ tình thời thế, trữ tình nước non. Ta hiểu ra nỗi căm thù Cộng sản cùng nỗi lòng tha thiết với quê hương đậm đà, sâu sắc của Phương Hà trước ách nước, nạn dân. ‘Lời Thề máu 30.4.82’, thêm một hùng ca dũng mãnh, một lời thề sắt thép cứu quê hương. : ‘Một : Không, 30/4 nầy không còn là Quốc Hận, -Là Quốc kháng ! Hai : Không, Không ! Năm 82 không còn Quốc hận, Thét lên : Là Quốc Kháng !…Thề….

                                      -Thề triệt tiêu quân bán nước

                                       Thề đốt xác lũ buôn dân

                                       Giải phóng quê hương, dựng nước lần lần

                                       Tiếp dưỡng khí cho giang sơn đứng dậy

                                       Hà sinh khí cho giống nòi vùng dậy

                                       Vung nốt đường gươm diệt Cộng trừ tà…

                                      Lũ con lại về

                                      Run run hôn nền đất mẹ

                                      Mẹ Việt đời đời, Mẹ Việt của ta !

          Suốt bài thơ là lời kêu gọi đấu tranh, là trường thiên yêu nước. Lời thơ hưng phấn, lời thơ giục giã, lời thơ đem lửa vào tim, đem sống vào người, hạo khí tràn dâng theo ngọn bút. 

  

          * Nỗi buồn xa xứ quanh quẩn không rời. Mùa Giáng Sinh yên bình nơi đất Bỉ, (bài : Giáng Sinh nầy), nghĩ đến tình thương của Chúa để hiu hắt thêm tình thương nơi mình. Nhớ quê hương : mái tranh, hương rạ, lũy tre làng, , khói cơm chiều, đồng lúa mạ xanh tươi,…Nhớ ‘mẹ già đơn chiếc tuổi non trăm’, nhớ ‘đường xanh bóng trúc, tà áo bay, Tình xưa nghĩa cũ’,…Nhớ, nhớ, và…nhớ ! ‘Từ đó’, nhớ hoài, nhớ mãi, khôn ngưôi ! Cô gái nhìn mọi người  vui đêm ‘dạ  vũ’, nhớ cảnh đời thơ mộng ngày nao : ‘-Uống đi em ly nầy, Cốc nữa, Cạn đi em cho nghiêng ngửa tim sầu, Cho niềm đau lịm tắt giữa đêm thâu !…Người quá vui, Sao em chỉ thấy buồn nhiều…’ (Từ đó). . ‘Nhớ bao nhiêu,…nhớ cho vừa, nhớ bao nhiêu nhớ mắt mưa lệ hồng’ ! (N.T.).  Nhớ anh  hùng liệt sĩ đã chết cho quê hương. ‘Ôi, Bá ôi ! Thôi còn anh đâu nữa, Nợ non sông đứt gánh giữa đường…’. Bài ‘Tiếc Thương’ vừa truy điệu chiến sĩ Trần Văn Bá, vừa xưng tụng chí anh hùng vừa bày tỏ niềm tiếc niềm thương lai láng :

                                      -Bá ôi, Kim thân anh dầu nay đã ngã

                                        Nhưng khí thiêng hừng hực

                                        Gương anh hùng sáng rực một phương Ðông

                                        Linh thiêng xin dẫn dắt anh em

                                        Dựng ngày trở lại

                                       Vong linh anh

                                       Xin nhận nén hương nầy

                                       Phục thêm một lạy…

          Nhìn người vui Giáng Sinh mà thêm thấy phận mình hiu hắt. Còn tìm vui nơi đâu ? Ðây rồi ! ‘Ngôi Làng VN tại Bỉ’ tưởng như tại đất nước quê mình. Vui sao, ‘Nghe gọi về làng’ :

                                      -Mười năm xa xứ

                                       Chiều nay khựng lại bước lang thang

                                       Ðê mê…ai gọi : Về làng

                                       Về làng…chao ôi

                                       Rưng rức…Xốn xang…

                                      Mẹ ơi ! Chiều nay lũ con về lại

                                      Thăm ngôi Ðình Mẹ

                                      Viếng mảnh Làng Cha        

                                      Xót xa, thương cha, nhớ mẹ

                                      Ðám con về làng

                                      Rộn ràng…nước mắt ứa ra.   

         

          *Bài thơ nào cũng ngát thơm tình dân tình nước ; bài thơ nào cũng phong nhụy nghĩa mẹ công cha ; bài thơ nào cũng xót thương thân phận mình, thân phận nước ; bài thơ nào cũng hừng hục lửa đấu tranh, cũng căm hờn bạo lực, bạo quyền đang đè đầu bóp họng nhân dân. Từ người tù ‘cải tạo’ lê lết thân mòn, từ từng người, trẻ già lớn bé, sống dở chết ương nơi thủy lợi hay vùng kinh tế mới, từ  người cha lạc cháu, người mẹ mất con, người vợ lạc chồng, người thân làm mồi cho cá biển,…mọi cảnh tang thương đều được phản ảnh qua thơ Phương Hà. Thơ đau, thơ khổ, thơ buồn, thơ xót thương, sầu tủi, thơ của con tim nồng ngát yêu thương và sục sôi thù hận, căm hờn. Ðau đớn sao cảnh đồng hương bị làm mồi cho hải tặc !. ‘TIM’, nàng đi tìm lại trái tim người. Nàng đẹp ‘Nàng thật đẹp vào hàng hết sẩy, Nếu có tên nào chơi ngang thọc gậy, Không chắc chi tôi giữ được nàng…’. Thế mà, ‘Bị hải tặc đốn rồi trên đảo vắng hoang vu, Kẻ thân thương đã vùi thây đáy nước mịt mù, Nàng ở lại bầm giập kiếp tù, Tại Thái Lan qua nhiều ổ điếm’…‘Ðược cứu về nơi đất định cư,…Nàng khiếp ghê đồng loại, Từ tập đoàn Cộng sản ác ôn, Ðến bầy hải tặc, Rồi hằng hà những tên hiếu sắc, Thân ngọc tả tơi,…Hồn thành chai đá…’. Lúc gặp lại chàng, ‘chút ân tình sưởi ấm lại con tim’ mới biết

-          ‘ít ra còn có con tim trong thân xác con người’.    (Tim)

          Cảnh nầy, không phải ít. Nhìn vợ, nhìn con bị hải tặc hiếp dâm mà không thể nào kháng cự. Bao kẻ chống lại, bị chém ngang người, quăng thây xuống biển. Bao cô gái nạn nhân, may không bị bắt, đành ôm ‘ô nhục’ theo chồng, theo con, đến miền đất lạ. Không rõ bao người tỵ nạn hiện nay, trên các chuyến bay từ Mỹ, Úc, Pháp, Ðức, Canada,…về VN du lịch, mua vui  hay chạy chọt cùng bọn tà ma Cộng sản tìm lợi, tìm danh, có nghe chăng bao oan hồn chìm sâu đáy bể, vất vưởng về nhỏ lệ bên tai để bồi hồi sờ ngực, xem lai trái tim có còn chăng nơi thân xác người mình ?! 

        

          *‘Trường Hận’, một trường thiên đầy uất hận, khổ đau, nồng sôi ý chí kiên cường. Hai vợ chồng trẻ, nghe lời cha ‘Thoát thân đi con, để mặc cha,…Nếu con còn bịn rịn, Bên sông nầy cha quyết định hy sinh’.Chuyến vượt biên ‘Hai ngày trời nước, …Ðụng thuyền hải tặc..’, thế là ‘Em run rẩy…áo quần xé sạch,…Thân thể xác xơ ; giập vùi, rách nát, Ngày liền đêm trên sóng nước mịt mù ! Thoi thóp,… ngất ngư, Tiếng cười…Tiếng rú…’…’Một tháng chán chê vứt bỏ lên bờ, Lê lết xin ăn, về khu tỵ nạn…’. Người chồng, may sao, một mảnh váng trôi ngang đã cứu mạng chàng.  Trại Songkhla, ‘Ðịnh mệnh khiến xui bên giường bệnh xá, Gặp nhau, ngỡ ngàng..’ Nàng đau đớn bảo :’Nước mất,…thôi rồi mất cả !’ và bảo chàng : ‘Ði đi anh,…Tổ quốc đang chờ, Cha già, em dại, bến bờ còn xa !’. Vì, nàng bây giờ : ‘Hoa xưa giờ đã bèo nhèo, Còn đâu hương nhụy mà đèo bướm ong,…Quên đi anh, những tia nhìn đáy mắt, Hẹn cho nhau hương sắc một trời yêu,…Nhưng hết rồi ! Vĩnh biệt anh yêu !’. Chàng đâu nỡ :

-Em…Em

                                       Nuốt ưu phiền

                                       Em ở lại với anh

                                       Hai đứa mình một chung mất nước

                                       Hai đứa mình một chung ô nhục,

                                      Nuốt đi em

                                      Nuốt cừu hận đang sôi sùng sục

                                      Trui gan, luyện thép

                                      Quyết mực trở về

                                      Hạnh phúc của mình, niềm vui kẻ khác

                                      Mai mốt về rồi, mất mát sá chi !

          Khổ nạn tột cùng, đau thương dằng dặc ! Không rõ bao nhiêu người tỵ nạn ‘một sống mười chết’ trên đại dương, bao nhiêu phụ nữ từng bị ‘ô nhục’ như trên, có nghĩ đến tang thương của giống nòi dân tộc, có biết phải ‘trui gang, luyện thép’ hay lại cúi đầu xin xỏ lũ tà ma để ‘xênh xang áo gấm về làng’ hưởng lạc, tìm vui, trút thêm đọa đày lên đầu cổ nhân dân !?.

          *‘Chuyện chiếc áo’ cũng đau buồn, cảm động không kém. Bài thơ năm chữ, 25 câu, đơn sơ mà xót xa lòng dạ. Một người thân thiết ở trong nước, bị bệnh, viết thư xin áo rét: ‘Thư em gởi đầu đông, …Xin anh chiếc áo bông’, ‘Nhận thư em mùa xuân, Ðông thiên không còn nữa’, ..Áo anh gởi đầu hạ, Thương nhớ từng gút đan,…Áo tìm em cuối thu, Bao bì bong rách nát’.., , nhưng rồi ‘Tin buồn nhận đầu đông, Mực loang loáng màu hồng, Em ơi ! Sao đi vội…Áo về, em biết không… !? Thư xin áo đầu đông, qua bao mùa ngóng đợi, đầu đông sau, áo về thì em chết (nơi viện Bài Lao) Chuyện bình thường nhưng ai trong cảnh đó mới thấy tất cả bi thương của con người trong một xã hội nơi đâu cũng bần cùng, khốn khổ.. Ở vào thời điểm 1975 – 1988, thư từ, quà cáp ở nước ngoài gởi về bị chận lại kiểm duyệt, lục xét, ứ đọng thường một, hai tháng, nhiều khi không đến tay người nhận. ‘Áo về, em biết không !?’, câu thơ vừa than vừa hỏi, than và hỏi với chính mình. Câu thơ quá bình thường, lời thơ quá nhẹ nhưng sao thắm thiết, đớn đau! Hãy hình dung cảnh đó để thấy thương  người con gái nghèo kia , để thấy lòng mình cũng đìu hiu, tan nát, day dứt ngậm ngùi.

         

          *Ðau, buồn, thương, nhớ, giận, hờn chắt chiu từng nhịp thở. Mỗi một sự việc đơn sơ  nhưng gơi lên nỗi nước, tình nhà cũng đủ khiến chàng vui, quên sầu buồn u ám nơi đây và rực tin vào vận hội non sông nay mai sẽ đến. ‘Ðêm Văn Nghệ  Hoài Hương’ của Hội Cựu Quân nhân VNCH tại Bruxelles, ngày 05/04/86, nhìn những em bé 5 tuổi ‘cũng riu ríu nhón chân vũ như đàn chị, Tay thơ, em cũng vẽ vòng hoa bướm, Gót nhỏ, bé cũng sè sẹ chân chim,…, 5 tuổi đầu đã phục vụ quê hương’ . Hình ảnh em đem vui vào chàng : ‘Thấy mà thương ! Trông thì biết, Nẻo hồi hương đã trổ lối, trao đường’. Năm 1992, ‘Bảy người tuyệt thực’ , suốt ba ngày (10, 11, 12), 48 giờ tuyệt thực tại Bruxelles, đồng thời xin chữ ký, đấu tranh đòi Nhân quyền, Tự do, Dân chủ cho đất nước, đồng bào.’Hơn năm ngàn chữ ký tán dương, Của khách dừng chân thán phục bên đường’, bảy dũng sĩ kiên cường đã ‘làm ngạc nhiên dư luận Tây Phương…Và nhắc nhở từng những ai mất nước, tan nhà’. Và ‘Những Anh Chị chung đường’ với ‘Pénélope Ỷ Lan Người Ăng-Lê mắt xanh, tóc vàng, hò ù ơ láng cón ; phụ nữ người Nga, chị Irina, Với giọng Bắc điêu luyện, thiết tha Bên Canada, anh John, người Âu, chữ nghĩa thắm ra da, Dòm xem hạnh phúc tới đâu với chị Biên Hoà, Và ‘Chị Lynn người Úc, rồi chị Daléna…Kẻ tiếng miền Trung ríu rít, Người giọng Nam chơn chất thật thà, Phơi trải tâm tình bằng ngôn ngữ Việt Nam ta’. Chỉ nhìn các người ngoại quốc nầy, hát, nói tiếng Việt Nam, đủ cho chàng ‘tim ran hừng hực, nước mắt rưng rưng, Quê hương cuối trời thăm thẳm, Niềm nhớ thương trăn trở bừng bừng’.

          *Nỗi niềm đất nước, tình nhà luôn ấm ức. Lang thang, nhìn ‘Rừng Ardennes tuyết phủ’ (vùng núi gần Liège,Bỉ quốc) như thấy ‘Mây sầu mờ quê cũ’ rồi nhớ bao vần thơ quê hương. Thơ Cố đô, Thơ Nha Trang, Thơ Ðà Lạt, Thơ Sài-Gòn, những lời thơ, cảnh đẹp, tình nồng để ‘Ðêm đêm thầm nguyện ước trong mơ, Thấy lại quê hương đặng đan thơ gấm vóc’ . ‘Nhớ’, nhớ quá đi thôi !  Nhưng bây giờ ‘Ðất không còn đẹp như lời ai nói, Tim không xanh như thưở mới thương người’ (hai câu thơ của Thùy Dương Tử), thì thơ thế nào ?

                                      -Nhưng chợt tĩnh, Nước đâu còn cho mắt khóc

                                       Ứa ra thơ, thơ thắt ruột bầm gan

                                       Thơ hận sầu, thơ rên siết thở than…                      (Nhớ)

          Rồi người em gái Bỉ, nơi dòng sông Meuse ‘Xanh màu mắt’ nhìn người tỵ nạn lang thang, hiểu ra ngay :’Người lưu vong, Vẫn thả hồn nhớ tiếc, Một quê hương, Giờ đây lận đận bên kia trời,…Mang cội nguồn giống dòng bất khuất, Liều mạng mình cho biển cả, ra đi ! Phân nửa, lòng đại dương đời đời  an nghỉ, Kẻ sống còn ôm mãi hận sinh ly’ (Xanh màu mắt).

          Rồi nhạc ! Nhạc Trịnh Công Sơn, ‘Nhạc trói tay rồi vuốt mắt Miền Nam uổng tử, Nhạc đẩy hàng triệu người lang thang dật dờ thân cô lữ, …’. ‘Yêu Ly’,  Khánh Ly, em hồ ly, em gái nhỏ yêu ly, giờ nơi đất khách, ‘Mười hai năm thanh sắc vẫn dậy thì’, em vẫn hát nhưng ‘Giờ em hát kể lễ ngày đi, Và ươm ngày trở lại, Tôi, tôi vẫn thương mãi mãi, Em ru buồn  -Nhưng không nhạc Trịnh Công Sơn- Cho đến chừng mô về được, tôi mới thôi hờn’  (Yêu Ly) 

          Cứ thế, cứ thế, sầu, buồn, đau, nhức, triền miên !

          *Thơ và nhạc, nhạc và thơ, thơ yêu nước, nhạc thương nòi. Thơ nhạc quê hương rủ rê nhớ tiếc, bật lên uất ức, hờn căm. Ðêm Văn nghệ  của Cộng Ðồng người Viêt tại Bruxelles năm1985, nghe ca sĩ Nguyệt Ánh thánh thót những bài tình ca sông núi, Phương Hà xuất thần làm bài thơ ‘Nguyệt Ánh’ vô cùng trác tuyệt :

                                -Mười năm không ánh trăng

 Ðêm nay em về đó

                                 Người em gái nhỏ

Tóc mây dài bỏ ngỏ ôm lưng…

          Hiện thực là Nguyệt Ánh đang ca nhưng âm hưởng lời thơ đưa dẫn ta đến những gì xa xôi, trầm mặc, ra ngoài tầm hiện thực. ‘Mười năm không ánh trăng’, vừng trăng diễm huyền, kiều mỵ, kẻ ‘bằng gia’ (ami de la maison – M. Heidegger)  của tình ái, của con người, của non nước về đêm.. Mười năm rồi, quê hương chết lịm nơi quê nhà thân ái. Mười năm rồi, quê hương là chiếc bóng nơi lòng người lữ thứ, lưu dân. Ðêm nay, trăng lại về với bóng dáng Em, với tiếng hát của Em, nhạc vàng muôn thưở ái ân thắp sáng non nước điêu tàn, làm sống lại hình ảnh nước non nơi lòng người hiu hắt. ‘Em về đó !’, đó là đâu ? Chẳng gì khó hiểu nhưng câu thơ dìu ta vào nỗi nhớ, niềm thương cùng hiển hiện trong tâm trí hình ảnh quê hương đang nghìn trùng xa cách. Quê hương về lại đó, sáng tươi, kiều diễm sau mười năm tăm tối, âm u, vì Em, Em đã về với ‘Tóc mây dài bỏ ngỏ ôm lưng, Son phấn dửng dưng, Chẳng se sua là lụa, Em yêu kiều, Em vẫn của ngày xưa’. Lời thơ giản dị, quá giản dị nhưng sao phảng phất nét màu lung linh, huyền ảo vừa như sáng rỡ huy hoàng vừa như mộng mị, liêu trai. ‘Em về đó’, ‘có phải em về đêm nay’ (thơ Nguyên Sa)  hay ‘Có phải nghìn thu bờ mộng cũ, Nẻo về trăng trắng gái liêu trai, Trần gian tình lạnh lòng thi tử, Em đến bên hồn, anh ngỡ ai !’  (không nhớ tên tác giả). . Nguyệt Ánh, ai cũng biết rồi, cô ca sĩ bình dị, hiền hoà, hoà đồng cùng mọi tầng lớp đồng bào hải ngoại, đem tiếng hát lời ca truyền cảm ru ngọt tình tự nước non, tác động lòng người căm hận bạo lực, bạo quyền, nung chí chiến đấu xây dựng cảnh đời sáng sủa, tươi vui cho đồng bào quốc nội. Cô ca sĩ đó, trong đêm nầy đã khiến khán thính giả, trong đó có Phương Hà, nôn nao xúc cảm. Cô ca sĩ đã ‘Em mang về đây tất cả quê hương,…Em khơi lại đây, Những ăn năn dại khờ lầm lỡ, Những cuộc đời tan vỡ bỡi buông tay’. Và chàng sôi nổi : ‘Hát đi em, Hát cho bứt bỏ nỗi sầu, Mười năm lây lất, …Những đứa như bọn qua, Mất nước tan nhà, Băng giá sẽ bao vây trọn kiếp…, Kể chi Tầm Dương em ôi, Bến nước mất lâu rồi…’. Cô ca sĩ đã khóc, để chàng : ‘Bọn qua đây, Lắm khi cũng thức trắng đêm nằm, Nhớ thương quê mẹ, Ruộng lúa. Bờ tre. Ðường me. Lối xóm, Những ân tình đầu phường cuối khóm, Những thương yêu ruột thịt tràn trề, Bỗng giặc về, Rách nát…lê thê’. Chàng thấy ‘có phải em say, Với tiếng ca bay vút, Thả căm thù ngùn ngụt,…Nhân loại qua em thấy tay quỷ đỏ, Nhầy nhụa máu tanh, Múa mỏ, Khua nanh, Nhân danh chi để siết họng dân lành ?’.  Tiếng hát và nỗi lòng cô ca sĩ đã làm dậy lên nhiệt huyết bừng bừng :

                                -Ủa, sao mắt em long lanh

                                       Rực lửa…       

                                       Rồi trống lặng

                                       Ðàn ngưng

                                       Âm thanh không gào nữa

                                       Chỉ còn máu trong tim lửa đốt dậy sôi

                                      Ngàn cánh tay lao vút để rồi

                                      Thét cao thề diệt giặc !

                                      …Người em gái nhỏ

                                      Với suối tóc dài bỏ ngỏ ôm lưng

                                      Với lửa Tin-Yêu bốc cháy phừng phừng

                                      Nguyện hiến thân cho Tổ Quốc…

                                      Bên ngoài mưa lất phất đã thôi rơi…

          Bài thơ tâm tình mà sục sôi lửa hận. Bài thơ đẹp cả lời lẫn ý, vừa  trữ tình lãng mạn vừa thắp sáng niềm tin cùng ý chi kiêu hùng chiến đấu.

         

          *Tháng 10 năm 1987, cũng tại Bruxelles, trong bài ‘Gặp lại’, giọng ca Thanh Tuyền, lần nữa khiến chàng ngun ngút buồn đau, u uất cùng niềm tin tưởng vùng trời lồng lộng trăng sao của quê hương mai nầy. Thanh Tuyền, cô ca sĩ nổi tiếng trước 75 cho mãi đến nay dù tuổi đời có theo năm tháng lên cao.  Bao bài ca ‘Mười năm gặp lại, Nửa đêm ngoài phố, Ðưa sáo sang sông, Xa quê hương, Ðồi hoa sim tím, Tạ từ’ , giọng nàng ngọt như nước dừa tươi, lời mềm như nhung lụa, như muốn nói với mọi người : ‘Ðường chiều trăm vạn ngã, anh ơi ! Hãy nghe tình em trong tiếng hát, Hãy đến với em trong nốt nhạc, Mà âm ba quấn quít đến ngàn đời’. Và quê hương bên kia bờ đại dương, thanh bình, ấm êm thơ mộng thưở nào lại hiển hiện trong buồng tim, khối óc. Niềm tin tưởng dâng lên để :

                                      -Và em… , em có biết

                                       Ðêm nay qua ánh đèn màu

                                      Anh uống trên môi em từng hơi thở

                                      Anh chìm trong mắt em ngổn ngang sợi buồn nức nở

                                      Anh ôm gọn thân em trong âm hưởng ngọt ngào

                                      Thẩy em về nơi vũng cũ trăng sao !…

         Câu cuối bài thơ quá hay : ‘Thảy em về nơi vũng cũ trăng sao’. ‘ThẢy’, động từ tiếng Quãng, có nghĩa ‘quăng, ném, liệng’ đi, không thương tiếc. ‘Vũng’, chiếc ao nhỏ, bẩn dơ. Câu thơ như một rẫy ruồng, vứt bỏ. Không phải thế. Mai đây, chúng anh về, đem tình thương thay cho bạo lực, đem ánh sánh thay cho tối tăm, sẽ biến mảnh đất VN bé nhỏ như  chiếc ao con trên bản đồ thế giới, giờ đây đang sình lầy, nhơ nhớp trong tay lũ bạo tàn sẽ trở nên trong sáng như thuở nào lồng lộng trăng sao.

         

          *Du lịch qua bao nhiêu nước, bao nhiêu nơi, không phải để nhìn phong cảnh, để chụp đôi tấm hình mà để trang trải, trao gởi nỗi niềm ăm ắp nơi tim. Nỗi đau nhà, ‘mất nước’ theo gót lảng du qua bao miền, bao xứ.

          -Thành Athènes, Hy Lạp, dừng chân trước tượng Nữ thần Aphrodite ‘tươi tắn dung nhan kiều mị, ..Thần hớp hồn kim cổ tu mi’, không phải để ngắm nhìn giai nhân sắc nước hương trời mà để :

                                      -Aphrodite, Nữ Thần ôi !

                                       Bước xuống đi thôi

                                       Giúp tôi

                                       Cậy phụ thân, Thần Zeus

                                       Sấm sét ra tay xé nửa mặt trời

                                       Gọi Arès –anh nàng- mời cùng trợ chiến

                                       Thỉnh cho bằng được Poséidon quậy tung bốn biển

                                       Và Héphaistos - cậu thần em ngàn đời nổi tiếng

                                       Ðốt lửa vung chơi vũ trụ càn khôn

                                       Ðâu lưng nhau đánh một trận mất còn

                                       Diệt kỳ tận búa liềm quân rợ đỏ…..            (Nữ Thần Aphrodite-Mai 1989)

          Rồi xị Bambas vừa cạn, ‘để xác thù ngổn ngang  nằm đó’, chàng ‘theo Nữ Thần về tận đỉnh Tro-odhos’ , nhìn lại đồng hương mình ‘thoáng xa dần trong mắt ngọc giai nhân’, vị Nữ Thần của ‘Tình yêu bất tử’. Dưới mắt chàng, Aphrodite không còn là vị nữ thần lăng loàn, ghét ghen, đố ky, tranh giành ngôi vị đệ nhất giai nhân với Héra và Athéna, đày đọa Perséphone (nữ thần địa ngục),…mà nhan sắc đó cùng tình yêu chan chứa đó là sức sống, là sức mạnh diệt bạo trừ tà cho thế gian được cuộc sống miên viễn an lành. Ôi, Aphrodite, Thần ơi, hãy cảm ơn Phương Hà, người VN tỵ nạn Cộng sản, đã nhìn nàng vô cùng đẹp, đã hoàn phục nơi nàng tính thể, cái chân tính  của nhan sắc và yêu đương. Hãy từ bỏ hết, để ‘gá nghĩa’ cùng chàng đi, hỡi Nữ Thần Aphrodite, để muôn ngàn đời, nàng luôn luôn diễm lệ, để muôn ngàn đời, nàng là ‘ân nhân’ của sự sống, để muôn ngàn đời, nàng là Tình Yêu thánh thiên, để muôn ngàn đời, nàng là cái Ðẹp của Nghệ thuật, Thi ca. Cái MỸ phải đi đôi với cái THIỆN nơi thơ Phương Hà, như vậy đó.

         

          -Dừng chân ở Sevilla, Tây Ban Nha, nhân Triễn Lãm Quốc Tế 1992, xem ‘Vũ Ðiệu Flamenco’, nhìn Senorita, người con gái Espana ‘Thuở xa xưa, em đã từng mất nước, Bảy trăm năm,…’ đến bây giờ ‘em vẫn còn u uất, Hận không nguôi…’.  Flamenco, một trình diễn nghệ thuật vừa hát, vừa nhảy, vừa nhạc với đàn Tây Ban cầm và tiếng đập tay, kết hợp lối cổ truyền của dân Bô-hê-miên (gitan) với điệu dân ca người Andalousie có truyền thống Ả Rập. Vũ điệu Flamenco có lẽ ngầm ý nhắc lại thời Tây Ban Nha mất nước về tay Ả Rập Hồi giáo và tinh thần chiến đấu chống xâm lăng. ‘Vũ khúc Flamenco, Gọi hồn lên đuôi mắt, Tây ban cầm réo rắt,..Gót nhỏ xung thiên cuồng nộ, Vó ngựa truy thù vang dậy cố đô xưa…’. Phương Hà tìm thấy nơi vũ điệu nầy nỗi hờn mất nước xưa kia của Tây Ban Nha rồi liên tưởng đến phận mình cùng quê hương bị mất về tay quỷ đỏ, nên ngậm ngùi :

                                       -Senorita

                                        Người em gái Tây Ban Nha

                                        Tôi xót xa, em có biết ?

                                        Bỡi đang là người mất nước giống xưa em

                                        Ðể giờ đây lê gót chân mềm

                                        Trên quê hương em đó

                                        Làm cuộc viễn du

                                        Nghe đau cho số phận quê mình….  

          Nhưng không, Tây Ban Nha đã vùng dậy và bây giờ là quốc gia khá phát triển  so với các quốc gia tiên tiến trên thế giới. Việt Nam ta rồi cũng thế, nay mai. Senorita, em, em đã có người Việt Nam tỵ nạn Cộng sản chia xẻ nỗi buồn em đó và vũ điệu Flamenco có nhắc nỗi sầu nhưng chính để kích thích đấu tranh cứu nước, với Granada ‘bản hùng ca bất hủ,…Theo em, gót vũ xinh xinh, Diệt ngoại xâm cứu nước, dựng cờ’  (Vũ điệu Flamenco).

          *Mỗi gảy đổ nơi đâu của Cộng sản cũng khiến Phương Hà phấn khởi. Chàng hầu như đã đến gần khắp vùng Ðông Âu để ôn lại thảm cảnh các dân tộc nầy dưới liềm búa, lưỡi lê, xe tăng, đạn pháo cùng gót giày hung bạo của Cộng sản, và để chứng kiến niềm vui của họ thóat ách bạo tàn.

            

           -Hai bài thơ về bức tường Bá Linh. Năm 1987, nhìn Em, bức tường ô nhục mà dậy ‘Niềm đau ô nhục’ cho cả thế gian. Bức tường chia cắt Ðông-Tây, bức tường chia xẻ tình người, một bên quỷ dữ, thét gào giết chóc; một bên người nguời náo nức dựng đời vui. ‘Cúi mặt bước đi đầu đang suy nghĩ, Giựt mình cụng trán bức tường điên, ‘Ô nhục’ làm sao, chặt đứt đôi miền, Ðành đoạn…, còn chi thân vóc ngọc !’ . Bức tường đó, hai năm sau (1989), ngã gục : ‘Em gục xuống là điều phải lẽ, Bỡi dối gian có tồn tại bao giờ’ (Bức tường Bá Linh). Bài ‘ Bức tường Bá Linh’ đã được cô Công T. Tôn N – HD, nữ sinh viên du học, ở lại tỵ nạn tại Ðức, vùng Bá Linh, viết thư xin chàng cho nàng dành quyền phổ biến trước ai ai vì nàng là nạn nhân sống tại nơi đây. : ‘viết về Bá Linh thì người Việt tại Bá linh phải được đọc trước’. Bức tường đó ‘bức tường tù ngục, Gợi niềm đau ô nhục cho thế gian, Dưới chân em bao người ngã gục, Sau lưng em một vùng đất kinh hoàng’, ‘Bỡi có em nên tình qua dang dở, Bỏ quê hương làm một kẻ lang thang, Em đứng đó để phân ly chồng vợ, Cha xa con và cốt nhục tương tàn’. Bức tường ô nhục ngã rồi, sung sướng biết bao, vì từ nay, ánh sáng sẽ đến với chàng, với vùng trời đất Việt :

                                      -Em nằm xuống, đời lên hương trở lại

                                       Cho qua về chắp nối mụn tình xưa

                                       Nắng sớm đong đưa, chiều mưa hương lửa

                                       Mối tình đầu trót lựa chọn Việt Nam’.                (Bức tường Bá Linh)

          Chính nơi bức tường nầy ngã đổ, chàng được đón bao nhiêu đồng hương đã bị Cộng sản VN bức bách phải qua lao động Ðông Âu. Và cũng chính nơi bức tường ô nhục nầy ngã đổ, chàng đón được Nàng, chui qua tường tù ngục để từ đó nỗi ‘cô đơn’ của chàng có chỗ gởi trao (xem phần dưới).

         

          -Rồi Ba Lan, Roumanie, Bulgarie, Hongrie, Tiệp Khắc, Ðông Ðức  lần lượt từ  sau 1989 vùng lên thoát  ách Cộng sản bạo tàn. Chàng đã đến hết mọi nơi đó. ‘Ðêm Prague’ (26/11/89) , chàng hòa mình vào quần chúng thủ đô Tiệp Khắc hoan hô ‘Dứt điểm độc tài, dẹp Ðảng’, đả đảo ‘Mị dân hung ác, hồ đồ’, hoan hô ‘Ðạp nhào quân tàn bạo’. Căm hờn nổ tung lồng ngực, phấn khởi trào lên ánh mắt, triệu cánh tay vung lên diệt ác trừ tà, niềm vui lồng lộng loang xa khắp năm châu bốn bể. Lới thơ mạnh, hùng, tưng bừng khí thế ‘Nến đốt thâu đêm đun nóng Thiên hà, Gan kiên cường gỗ đá cũng văng xa, Máu chính khí hào hùng tràn qua biên giới’. Chàng như sống cảnh nhân dân ta cũng đang vùng dây hất nhào lũ giặc ‘Ðảng cướp ngày’ theo nguyện ước từ buổi ra đi, nuôi chí kiên cường tranh đấu ‘Cho một ngày quang phục giang sơn ta, Trọn thủy chung tình sau nghĩa trước, Sinh trên quê cha, Thì chết cũng phải Về Nhà…’. (Ðêm Prague)

        

           -Nhìn trên Tivi, ‘Sáu ngày Budapest’ (Ðông 1989), dân Lỗ Ma Ni tưng bừng gầm thét ‘Quét ! Quét ! Quét…Ceauescu con dơi già, Mồm máu me be bét,…Quét ! Quét ! quét…Cộng sản Lỗ Ma Ni loài bọ chét, Bốn mươi năm vơ vét, Từng giọt mồ hôi, Uất hận trào sôi, máu đổ, Quét ! Quét ! Quét…Ðạp Dracula xuống lại đáy mồ…Cộng sản, một bầy rắn độc, Soán đoạt quốc gia, mượn danh Dân tộc, Hút máu lương dân..’. Vui cùng dân Lỗ, chàng cũng bừng bừng lửa hận ‘Cộng sản, Thứ chủ nghĩa chó trâu, Áp đặt quá lâu trên lưng nhân loại’ rồi hình dung mai đây ‘Ceausescu hay Khu, Ðồng, Linh, Giáp, Nào khác chi đâu, Cũng đợi nhân dân ghì xuống, Ðập đầu…’. (Sáu ngày Budapest)

        

           -Và ‘Liên Xô’ ! Ðêm Thứ Sáu 15/9/89 ‘thiên phóng sự truyền hình của  Ðài T.F.Môt, Ðưa tôi vào Goulag, Hang ổ hổ mang, Lò sát sinh thành trì Cộng sản, Tôi bỗng bật cười, Cười hăng hắc giữa đêm sâu, Cười chết bỏ, Sự thật, đúng là như thế đó, 72 năm khép chặt, xảo trá, đậy che, Bưng bít giờ đây hết được, Ðàn anh Liên Xô giở  nắp, mở hang, Nhân loại bàng hoàng dòm vô sửng sốt’. Rồi nhìn lại ‘Cộng sản Cambodia, Việt Nam, Trung Quốc, Những tên đồ tể đắc thời ngu dốt, Ðam mê giống rặt như nhau,…’. Nhìn Tivi, ‘Tên chúa ngục mặt dày nung núc như heo, Ðeo lon Ðại tá, Thân xác mỡ đầy, núng ninh núng ná, Vờn đám tù nhân tơi tả xương da, Xanh xao, răng tróc, trọc đầu, Lê bước chân gần như muốn ngã’, chàng kết luận ngay : ‘Hai đối tượng : -Ai người, ai thú ?, Có khó chi mà nhận không ra’. (Liên Xô). Liên Xô vĩ đại, thành trì quốc tế vô sản, ngự trị bao đàn em Á, Âu, Mỹ, Phi,  năm 1991 cũng tan tành, cáo chung chế độ phi nhân, thay cờ, đổi hiệu, trả lại cho dân quyền sống, quyền người.

          Còn bao bài thơ nữa : ‘Chuyến đi Hungary,  Budapest, Mùa thu Praha’, nói lên nỗi ngậm ngùi của nhà thơ trước thảm cảnh các quốc gia Ðông Âu dưới ách Cộng sản cùng nỗi mừng vui náo nức của chàng trưóc cảnh rụi tàn của chế độ nầy, rồi nghĩ về Việt Nam, trông chờ một cuộc Cách Mạng nhung như nhân dân Tiệp Khắc, với Valclv-Havel đã thực hiện cho dân tộc mình :

-Năm một chín chín lăm

                                 Tôi nhập đoàn du khách

                                 Tìm về Thánh Ðịa Cách Mạng Nhung

                                 Mong sao Việt Cộng bước đường cùng

                                 Tự giải thể, rút lui vào dĩ vãng.             

                                                                         (Mùa thu Praha- Prague 28.5.95)

          Thơ thuộc loại ‘Tai nạn nước’ , kể cả về ‘Tai nạn nhà’ của Phương Hà,  nhìn chung là thơ chống Cộng sản. Về thơ Chống Cộng, có thể nói, Thơ Phương Hà thuộc trường phái ‘Hiện thực phê phán’ vừa lên án vừa kêu gọi tình người . Tính nhân bản nơi thơ chàng nằm ngay nơi những uất nghẹn, hận thù cái ‘ác’. Ðối tượng chống đối là chế độ Cộng sản, đối tượng phục vụ là con người. Thơ Chống Cộng thẳng thừng, thơ tố cáo, đả kích, thơ căm hờn, phẫn nộ, thơ gào thét, giục giã đấu tranh ; lời thơ mạnh hùng nhưng không thô lổ, không mang tính cách ‘khẩu hiệu’, thơ thoát ra tự đáy lòng, thật thà, dung dị, gây xúc cảm, rung động tâm tình, vần điệu trơn tru, không lắm bóng gió, văn hoa, không tượng trưng, không siêu thực mà mang chứa chất hiện thực cùng chất trữ tình lãng mạn trong trữ tình thế sự. Bi thương không bi lụy, đau buồn không rũ liệt, bi thảm trong bi hùng, hùng hồn trong uất nghẹn, kiên cường trong vật vã ; tất cả tâm tình, thái độ, nghĩ suy được diễn tả qua lời thơ thật thà, dung dị, tự nhiên, hình ảnh sinh động, lung linh, gợi cảm…Những sắc thái hầu như tương phản đó là đặc điểm nơi thơ chống Cộng của Phương Hà.

          Thơ Phương Hà đa ̃ góp phân cho dong ‘Văn Thi Ca yêu nước’ của người Việt hai ngoai thêm phong phu ́,  một ‘thực thê ̉’ tô điêm cho cây Văn Học Việt Nam muôn màu muôn ve ̉đep   tươi.. Cac thê ́hê ̣ tre ̉sau nây qua dòng ‘Văn Học yêu nước và chông Công’cua người Việt hai ngoai, ngoài viêc hiêu Lich Sử qua các nhà chép sử, còn đu ̉ chứng liệu đê ̉ ‘thẩm đinh lich sử’ qua Văn chương hâu co ́ cái nhin đung đắn, trung thực vê ̀ một giai đoan cùng cực đau thương của dân tôc và đât nước do sô ́ người Công san cùng chê ́ đô ̣ cua chung gây ra.

                                                                                                          Nguyê ̃n Thùy

http://macphuongdinh.blogspot.com/

=================================================
============================================================