Quân đội Trung Quốc: mạnh hơn, xa hơn

Jonathan Marcus

Biên tập viên ngoại giao và quốc phòng, BBC News

Một cuộc chạy đua vũ trang hàng hải đang diễn ra tại Biển Đông. Bắc Kinh đang nhanh chóng phát triển năng lực quân đội nhằm mở rộng tầm sức mạnh ra những bến bờ mới.
Hiện hải quân nước này đã thống trị khu vực và trong tương lai có thể sẽ thách thức vị trí số một của hải quân Hoa Kỳ.
Chẳng khó đoán tại sao nhiều nước láng giềng của Trung Quốc lại tỏ ra lo lắng, nhất là Việt Nam và Philippines, những quốc gia đang tranh chấp chủ quyền ngoài Biển Đông với Trung Quốc.
Theo Tiến sỹ Andrew Erickson, chuyên gia về Trung Quốc tại Học viện Hải quân Hoa Kỳ: "Trung Quốc không muốn khởi chiến, mà chỉ muốn phô trương sức mạnh để không đánh mà thắng, răn đe các hành động mà Bắc Kinh xem là ảnh hưởng tới lợi ích cốt lõi của Trung Quốc".
Hiện có ba hệ thống vũ trang có thể xem như tiêu biểu cho việc mở rộng tầm chiến lược của Trung Quốc.
- Hàng không mẫu hạm đầu tiên của Trung Quốc sẽ được mang ra sử dụng thử vào cuối năm nay.
- Cuối năm ngoái, những bức ảnh đầu tiên bị rò rỉ ra ngoài cũng cho thấy loại máy bay tàng hình đầu tiên mà Trung Quốc đang chế tạo.
- Và các chuyên gia quân sự Mỹ nói rằng Trung Quốc đã bắt đầu mang ra sử dụng loại hỏa tiễn tầm xa có khả năng tiêu diệt các mục tiêu di động trên biển.
Tiến sỹ Erickson nói rằng cho tới nay, phát triển năng lực quân đội Trung Quốc vẫn ở tầm khu vực và ngăn chặn Đài Loan tuyên bố độc lập.
Một phần của chiến lược này là phát triển khả năng chống trả các hàng không mẫu hạm của Hoa Kỳ, phòng trường hợp Washington quyết định can thiệp vào các xung đột trong vùng.

Hệ thống hỏa tiễn diệt tàu chiến

Trung Quốc đã đưa vào sử dụng một số lượng đáng nể hỏa tiễn và các loại vũ khí khác có tầm che phủ rất xa.
Trong số đó, đặc biệt nhất là loại tên lửa chống tàu chiến DF-21D. Đây là hệ thống đặt trên mặt đất, có khả năng tấn công các hàng không mẫu hạm của Mỹ vốn là nền tảng của chiến lược hàng hải Hoa Kỳ.
Tên lửa DF-21D (tên khác là CSS-5) có tầm che phủ hơn 1.500km. Nó được trang bị đầu đạn ngụy trang cho phép quân đội Trung Quốc nhắm bắn các tàu chiến tại Tây Thái Bình Dương.
Quan chức Hoa Kỳ và người đứng đầu cơ quan an ninh Đài Loan đều cho rằng Trung Quốc đã bắt đầu mang hỏa tiễn DF-21D ra sử dụng.
Thật không khó đoán tại sao Bắc Kinh lại muốn có loại hỏa tiễn này. Mục tiêu chính là ngăn chặn cường quốc hải quân khác trong khu vực là Hoa Kỳ, không cho Mỹ can thiệp vào các khủng hoảng trong tương lai, nhất là liên quan tới Đài Loan.

Cá mập bay

Kể từ thời kỳ Thế chiến II, hàng không mẫu hạm đã trở thành phương thức biểu thị uy thế hải quân trên thế giới.
Các nhóm hàng không mẫu hạm của Hoa Kỳ mang theo sân bay cùng nhiều loại chiến đấu cơ có khả năng thực hiện nhiều hoạt động khác nhau. Mỗi tàu sân bay đều đi kèm một loạt chiến hạm và tàu ngầm để bảo vệ.
Nay Trung Quốc cũng bắt đầu tham gia cuộc đua hàng không mâu hạm, tuy trong chừng mực còn khá sơ khai.
Trung Quốc mua hàng không mẫu hạm Varyag từ thời Xôviết của Ukraina, và đang làm công việc trang bị lại.
Hàng không mẫu hạm đầu tiên của Trung Quốc sẽ mang theo chiến đấu cơ tiêm kích J-15, còn gọi là Cá mập bay. Đây là loại chiến đấu cơ được thiết kế dựa trên một loại máy bay khác của Nga, Sukhoi Su-33.

Các chỉ huy quân đội Hoa Kỳ đang theo dõi phát triển quân đội Trung Quốc một cách chăm chú. Thế nhưng trong tương lai gần, có lẽ Bắc Kinh vẫn còn phải chiêm ngưỡng sức mạnh hải quân của Mỹ một cách đầy thèm muốn.

Jonathan Marcus

Theo tạp chí có uy tín Aviation Week & Space Technology, Trung Quốc có thể cũng mua Su-33 từ Ukraina.
Tin cho hay hàng không mẫu hạm đầu tiên có thể hạ thủy trong mùa hè này. Khi đã hoạt động, nó sẽ mang lại cho hải quân Trung Quốc sức mạnh mới trong các tranh chấp hàng hải với các nước láng giềng.
Thế nhưng giới chuyên gia phương Tây nói rằng hàng không mẫu hạm này chủ yếu được sử dụng trong huấn luyện mà thôi vì việc điều hành hàng không mẫu hạm đòi hỏi kinh nghiệm mà phải cần thời gian mới có thể tích lũy được.
Người ta cho rằng chiếc Varyag sửa lại này khó có thể cạnh tranh với các loại tàu sân bay của Mỹ.
Tuy nhiên, Tiến sỹ Erickson nói Trung Quốc sẽ dùng hàng không mẫu hạm để "phô trương sức mạnh, ganh đua vị trí cường quốc đang lên và tập luyện các thao tác cơ bản".

Đầy tham vọng

Không quân Trung Quốc cũng đang phát triển rất nhanh chóng.
Xưa nay, đa số các chiến đấu cơ của nước này là sản xuất từ thời còn Liên Xô.
Thế nhưng mới đây loại chiến đấu cơ Thành Đô J-20 được ra mắt, đưa Trung Quốc vào danh sách số ít quốc gia có khả năng chế tạo máy bay tàng hình chống radar đời thứ năm.
Chuyến bay ra mắt của J-20 hồi tháng Một được thực hiện chỉ vài giờ trước khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates tới thăm Bắc Kinh, được nhiều nhà quan sát cho là hành động có chủ ý của Bắc Kinh.

Chiến đấu cơ J-20 ra mắt hồi tháng 1/2011

Phân tích gia Douglas Barrie từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở London, nói chiến đấu cơ J-20 chưa sánh được với các máy bay tàng hình của Mỹ.
Tuy nhiên ông nói thêm: "Loại chiến đấu cơ này đánh dấu tham vọng của Trung Quốc trong việc nâng cao khả năng tác chiến trên không, và tăng cường căn cứ không quân".
Dự án máy bay tàng hình của Trung Quốc cũng vẫn còn nhiều ẩn số.
Ông Barrie nói: "Hiện còn chưa rõ liệu J-20 sẽ được mang ra sản xuất để tác chiến, hay chỉ là mô hình công nghệ. Việc này sẽ cho thấy Trung Quốc có thể triển khai năng lực nhanh chóng như thế nào".
"Nhiều khả năng nước này có thể mang các chiến đấu cơ tàng hình ra sử dụng vào thập kỷ tới."
Vậy thì ý nghĩa của chiếc J-20 là gì, trong khi Hoa Kỳ sẽ có trong tay hàng trăm chiến đấu cơ thế hệ thứ năm?
Theo ông Barrie, nếu Trung Quốc sản xuất hàng loạt J-20 thì không quân nước này có thể thách thức các cường quốc trong vùng châu Á-Thái Bình Dương, nhất là Mỹ.
Các chỉ huy quân đội Hoa Kỳ đang theo dõi phát triển quân đội Trung Quốc một cách chăm chú. Thế nhưng trong tương lai gần, có lẽ Bắc Kinh vẫn còn phải chiêm ngưỡng sức mạnh hải quân của Mỹ một cách đầy thèm muốn.
Trong những ngày tới BBC sẽ tiếp tục đăng tải các bài của giới chuyên gia quốc tế về chủ đề Biển Đông. Mời quý vị đón đọc.

• Gửi cho bạn bè
• In trang này