Nguyên nhân gây ra sóng gió trong quan hệ Trung - Mỹ? (Phần 1)
Ngọc Trân, thông tín viên RFA
2010-06-12

Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trong thời gian gần đây đã trở nên căng thẳng, nhất là kể từ đầu năm nay, khi Hoa Kỳ quyết định bán vũ khí cho Đài Loan đã làm Trung Quốc giận dữ.


AFP Photo/Jim Watson

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Robert Gates và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Từ Tài Hậu tại Pentagon hôm 27/10/2009



Từ đó đến nay quan hệ giữa hai nước trải qua nhiều sóng gió. Cho đến đầu tháng này, khi Trung Quốc bất ngờ quyết định hủy bỏ chuyến viếng thăm của ông Robert Gates, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, nhân dịp ông có mặt trong khu vực, cùng với việc “đấu khẩu” giữa hai viên chức cao cấp quân sự Trung - Mỹ tại Đối thoại Shangri-La lần thứ 9 ở Singapore, cho thấy quan hệ giữa hai nước thật sự đang căng thẳng.

Đâu là nguyên nhân chính gây ra những căng thẳng trong quan hệ Trung - Mỹ? Phải chăng việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan như mọi người đều biết, thật sự đã gây ra rạn nứt trong quan hệ giữa hai nước hay còn có nguyên nhân sâu xa nào khác? Mời quý vị cùng Thông tín viên Ngọc Trân tìm hiểu.
Bán vũ khí cho Đài Loan gây căng thẳng?
Sau khi Hoa Kỳ thông báo kế hoạch bán vũ khí cho Đài Loan với tổng trị giá $6,4 tỉ đô la hồi đầu năm nay, Bắc Kinh đã tỏ ra hết sức giận dữ. Ngay sau đó, Trung Quốc tuyên bố đình chỉ các kế hoạch thăm viếng quân sự giữa hai nước, hoãn một cuộc họp cao cấp về kiểm soát vũ khí và đe dọa sẽ áp đặt lệnh trừng phạt đối với các công ty Hoa Kỳ thực hiện hợp đồng mua bán vũ khí này.

Một tờ báo ở Bắc Kinh hôm 01/02/2010 phản đối Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan. AFP Photo/Frederic J. Brown

Trung Quốc cáo buộc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan là can thiệp vào công việc nội bộ của họ. Ông Hà Á Phi, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc đã triệu tập Đại sứ Hoa Kỳ ở Trung Quốc đến để phản đối, rằng: “Hoa Kỳ quyết định bán vũ khí cho Đài Loan là can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và gây nguy hại đến nỗ lực thống nhất của Trung Quốc một cách hòa bình”.

“Hoa Kỳ quyết định bán vũ khí cho Đài Loan là can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và gây nguy hại đến nỗ lực thống nhất của Trung Quốc một cách hòa bình.


Thứ trưởng Ngoại giao TQ Hà Á PhiCũng xin nhắc thêm, năm 1982, Hoa Kỳ và Trung Quốc đã ký thông cáo chung, trong đó Hoa Kỳ hứa sẽ giảm dần việc bán vũ khí cho Đài Loan. Có lẽ vì vậy mà bà Khương Du, phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng, Hoa Kỳ đã vi phạm những cam kết năm 1982.

Đáp lại những lời cáo buộc của Trung Quốc, Washington cho biết việc bán vũ khí cho Đài Loan là góp phần giữ vững an ninh trong khu vực, bởi vì Trung Quốc luôn đe dọa sử dụng vũ lực tấn công Đài Loan, và số vũ khí kia chỉ giúp Đài Loan tự vệ. Ông Lindsey O'Graham, Thượng nghị sĩ Hoa kỳ, nói: “Trung Quốc nên hiểu rằng chúng ta không thể là đối tác tốt trừ khi chúng ta trung thực với nhau. Tôi kêu gọi chính phủ Trung Quốc ngưng việc dùng quân sự đe dọa tấn công Đài Loan”.
Các thông điệp mâu thuẫn!
Phản đối việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan, Trung Quốc đã gửi đi các thông điệp không rõ ràng.

Sau khi lên tiếng trừng phạt các công ty Hoa Kỳ, hãng hàng không Trung Quốc đã mua 20 chiếc máy bay của hãng Airbus, thuộc tập đoàn châu Âu, thay vì mua máy bay Boeing của Mỹ như đã dự tính.

Thế nhưng, trong lĩnh vực quân sự, ngược lại với tuyên bố đình chỉ các hoạt động quân sự với Hoa Kỳ, hôm 17 tháng 2, Trung Quốc đã cho tàu sân bay USS Nimitz của Hoa Kỳ cập cảng Hong Kong, mặc dù trước đó Trung Quốc đã tuyên bố sẽ ngưng các cuộc trao đổi quân sự với Hoa Kỳ. Như mọi người đều biết, Trung Quốc thường cấm các tàu sân bay của Mỹ tới Hong Kong vào thời điểm mà họ cho là nhạy cảm, thế nhưng việc tàu sân bay Hoa Kỳ cập cảng Hong Kong trong tháng 2 vừa qua, khi Trung Quốc tuyên bố đình chỉ các hoạt động quân sự với Mỹ, là một quyết định khó hiểu.

Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đang phát biểu trong phiên khai mạc của vòng thứ hai Đối thoại Kinh tế và Chiến lược tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh ngày 24 tháng 5 năm 2010.

Thêm một quyết định mâu thuẫn khác của Trung Quốc là cuối tháng 5 vừa qua, Bắc Kinh đã đồng ý cho ông Robert Willard, Tư lệnh Thái Bình Dương, cùng với phái đoàn Hoa Kỳ tham dự Đối thoại Kinh tế và Chiến Lược Trung - Mỹ tại Bắc Kinh. Mặc dù Trung Quốc đã chính thức đình chỉ đối thoại quân sự song phương, trong khi đối thoại quân sự là một phần của đối thoại chiến lược giữa hai nước.

Trong khi đó, đầu tháng 6 này, Trung Quốc lại hoãn chuyến viếng thăm của ông Robert Gates, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, dự kiến đến thăm Trung Quốc cùng với bốn nước khác trong khu vực, ngay sau khi tham dự hội nghị Shangri-La ở Singapore. Chuyến đi đã lên kế hoạch của ông Robert Gates đến Trung Quốc là thực hiện lời mời của tướng Từ Tài Hậu, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc.

Mặc dù trước đó hai bên đã đồng ý chương trình về chuyến đi của ông Gates, cho đến giờ phút chót phía Trung Quốc cho biết không thể tiếp phái đoàn Hoa Kỳ, nhưng không cho biết lý do, ngoại trừ thông báo với phía Mỹ rằng, lúc này “không phải là thời điểm thuận tiện” để đón tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ và phái đoàn của ông.

Phản ứng lại Trung Quốc
Có lẽ thái độ bất thường từ phía Trung Quốc đã làm cho Hoa Kỳ khó chịu. Trong bài phát biểu tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore hôm 5 tháng 6 vừa qua, ông Robert Gates cho rằng, quyết định của Trung Quốc là vô lý.

Ông nói: “Các quan chức Trung Quốc đã cắt đứt quan hệ giữa hai quân đội, viện lý do Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan. Với nhiều lý do khác, lý do này không hợp lý chút nào. Trước hết, việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan không có gì mới. Chuyện này đã xảy ra hàng thập kỷ và đã kéo dài qua nhiều đời Tổng thống Mỹ. Kế đến, trong nhiều năm qua, Hoa Kỳ đã đưa ra quan điểm không ủng hộ Đài Loan độc lập. Cuối cùng, bởi vì Trung Quốc đẩy mạnh việc gia tăng quân sự, chủ yếu tập trung vào Đài Loan, nên việc Hoa Kỳ bán vũ khí là điều quan trọng trong việc duy trì hòa bình và ổn định trên eo biển và trên toàn khu vực”.
Liên quan tới việc Trung Quốc đe dọa tấn công Đài Loan, đầu năm nay, Trung Quốc đã đưa nhiều tên lửa Trường Kiếm 10 đến binh đoàn 215, đóng ở Quảng Tây, mà Đài Loan cho rằng mục đích của Trung Quốc nhằm đe dọa đảo quốc này. Đây là loại tên lửa có tầm hoạt động vươn xa hơn 1.500 km, có khả năng nhắm vào các mục tiêu ở Đài Loan, Việt Nam và một số nước khác trong khu vực.

“Bởi vì Trung Quốc đẩy mạnh việc gia tăng quân sự, chủ yếu tập trung vào Đài Loan, nên việc Hoa Kỳ bán vũ khí là điều quan trọng trong việc duy trì hòa bình và ổn định trên eo biển và trên toàn khu vực.


Bộ trưởng Quốc phòng HK Robert Gates
Tháng 3 vừa qua, ông Robert Willard, Tư lệnh Thái Bình Dương cũng cho biết thêm, Trung Quốc đã đưa thêm nhiều loại tên lửa tầm xa đất đối không do Nga sản xuất vào khu vực chỉ cách Đài Loan khoảng 160 km, cũng với mục đích đe dọa Đài Loan.

Trái lại với hành động sử dụng vũ lực để đe dọa của Trung Quốc, phát biểu tại Đối thoại Shangri- La, ông Mã Hiểu Thiên, Phó Tham mưu trưởng Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã sử dụng lời lẽ ôn hòa, kêu gọi các quốc gia nên “bình tĩnh” và tập “kềm chế”. Ông nói: “Các vấn đề nóng bỏng trong khu vực một lần nữa đã dấy lên. Chúng tôi tin rằng khi đối mặt với tình hình an ninh phức tạp, các quốc gia liên quan cần giữ bình tĩnh, tập kềm chế và tránh leo thang căng thẳng, để cùng nhau duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực”.

Việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan có phải là nguyên nhân chính gây nên căng thẳng trong quan hệ giữa hai nước hay không? Đó sẽ là nội dung trong kỳ phát thanh tới

Tro ve dau trang

===================================

===================================================