Gadhafi: Nhà Cai Trị Loè Loẹt và Bất Bình Thường Của Lybia
By Mike Pearson, For CNN
(Huong Saigon dịch)
(CNN) - Từng bị gọi là "con chó điên của Trung Đông," Moammar Gadhafi, nhà lãnh tụ của Libya, thường mặc y phục lòe loẹt, cai trị quốc gia phía bắc Phi châu đến 42 năm.
Nhưng 679.362 dặm vuông và 6,4 triệu người dường như không đủ cho Gadhafi. Vào năm 2008, ông ta tập hợp các nhà lãnh đạo các bộ lạc ở Phi Châu và muốn họ phải phong cho cho ông ta một chức vị cao quý: "Vua của các vua."
Ronald Bruce St. John, tác giả của bảy quyển sách về Libya, nói rằng đó là một phần của chiến dịch của Gadhafi cổ võ cho một Phi Châu thống nhất - một liên bang duy nhất với một quân đội có một triệu quân dưới quyền điều khiển của ông ta -- lẽ dĩ nhiên, một quốc gia mà ông ta muốn sẽ làm Tổng Thống .
Theo Ronald St. John, mưu đồ "vua của các vua" của Gadhafi là một nỗ lực của nhà lãnh đạo bất bình thường nầy nhằm bảo đảm cho ông ta một vị trí to tát trên sân khấu thế giới. Tuy nhiên, những nỗ lực này thường khiến ông ta và dân Lybia bị cộng đồng quốc tế giận dữ.
Một chuyên gia về Libya tại Đại Học Darmouth, Ông Dirk J. Vandewalle, nói rằng nỗi tức giận ngày càng tăng cao của Gadhafi vì bị các nhà lãnh đạo Ả Rập và Phi Châu từ chối, và lập trường chống Tây phương ngày càng gia tăng của ông ta đã đưa Gadhafi đến chủ nghĩa khủng bố trong thập niên 70 và 80.
Điều đó đã đưa đến vụ đặt bom nổi tiếng trong chuyến bay Pan Am trên vòm trời Lockerbie, Tô Cách Lan, gây tử vong cho 270 người.
Vandewalle cho rằng : "Khủng bố là một cách rẻ tiền để trả đũa Tây phương."
Gadhafi, được 69 tuổi vào tháng Ba năm nay, đã chiếm quyền cai trị Libya tại Benghazi, chính nơi mà hiện nay hỗn loạn đang diễn ra mạnh nhất.
Theo GlobalSecurity.org , một cơ quan độc lập cung cấp tài liệu an ninh, khi còn là một đại úy, Gadhafi đã điều khiển một cuộc đảo chính không đổ máu chống lại Vua Idris vào ngày 01 tháng 9 năm 1969. Ông ta đã thiết lập nước Cộng hòa Ả Rập Libya chỉ trong vòng hai giờ.
Ông Ronald St. John cho biết Gadhafi đã thiết lập một hệ thống giả định gọi là nền dân chủ trực tiếp lấy tên là Jamahiriya, cho phép người dân được trực tiếp góp ý với chính phủ. Trên thực tế, Libya đã rơi vào một chế độ độc tài do Gadhafi điều khiển.
Ông Vandewalle nói rằng, khi chiếm quyền điều khiển quốc gia, Gadhafi đã trở thành một nhà cách mạng trẻ trong vùng, mang một thông điệp mạnh mẽ của chủ nghĩa quốc gia Ả Rập theo khuôn mẫu của Tổng thống Ai Cập Gamel Abdel Nasser.
Ông Ronald St. John cho biết, mặc dù lúc đầu các nhà lãnh đạo Mỹ đã cố gắng hợp tác với Gadhafi, nhưng mối tương quan (của Lybia) với Tây phương đã trở nên tồi tệ nhanh chóng khi người ta thấy rõ rằng Gadhafi theo chủ nghĩa quốc gia Ả Rập.
Vào năm 1972, Gadhafi kêu gọi người Hồi giáo chống lại các cường quốc Tây phương, gồm cả Hoa Kỳ và Anh Quốc, và ủng hộ các chiến binh da đen tại Hoa Kỳ, trong khi đó ông ta theo đuổi một vị trí lãnh đạo trong thế giới Ả Rập, mưu cầu nối nghiệp thần tượng chính trị của ông ta là ông Nasser, qua đời vào năm 1972.
Ông Vandewalle nói rằng các nhà lãnh đạo Ả Rập xa lánh lời kêu gọi của Gadhafi, và dưới mắt của họ ông ta là một “gã khờ" hay một “thằng hề” thay vì một người có tiềm năng lãnh đạo khối Ả Rập.
Ông Vandewalle nói việc từ khước đó với sự chống đối Tây phương ngày càng lớn của ông ta, và tình trạng thiếu chỉ trích nội bộ trong môi trường chính trị bị kiểm soát nghiêm ngặt đã khiến Gadhafi chuyển sang chủ nghĩa khủng bố. Ông Vandewalle nói tiếp:
"Tôi nghĩ rằng đó là do thất vọng hơn là bất cứ điều gì khác."
Vào năm 1986, Libya đã dính líu vào vụ đặt bom chết người tại một hộp đêm ở Tây Bá Linh, làm tử vong một viên chức Hoa Kỳ, khiến Tổng Thống H.K. Ronald Reagan đã gọi nhà lãnh đạo Libya là "con chó điên của Trung Đông."
Hoa Kỳ đã phản ứng bằng cách ném bom các mục tiêu ở Libya và áp đặt các chế tài kinh tế .
Hai năm sau đó, Libya đã dính líu vào vụ đặt bom trong chuyến bay Pan Am 103, nổ tung trên vòm trời Lockerbie, Tô Cách Lan.
Năm 1999, mưu cầu xích lại gần với Tây phương, Gadhafi đã nhượng bộ đòi hỏi của Tây phương, trao nộp hai nghi can trong vụ đặt bom Lockerbie, và trong năm 2003 Libya đã đồng ý loại bỏ vũ khí tàn phá hàng loạt.
Các bước tiến nói trên đã giúp Libya phục hồi liên lạc ngoại giao với Hoa Kỳ vào năm 2006, nhưng đó không phải là bước cuối cùng của mối quan hệ mong manh của Gadhafi với ngoại quốc.
Vào năm 2008, các giới chức của Thụy Sỹ đã tống giam một người con trai của Gadhafi, khiến ông ta tức giận cắt đứt nguồn cung cấp dầu hoả, rút tiền của Libya ra khỏi các ngân hàng Thụy Sỹ và đe dọa cắt đứt liên lạc ngoại giao.
Và trong năm 2009, Libya và Gadhafi một lần nữa đã trở thành chủ đề của cơn giận dữ quốc tế vì chính phủ Libya đã tiếp đón Abdel Basset al-Megrahi như một vị anh hùng. Abdel Basset al-Megrahi là người đã bị kết án trong vụ đặt bom Lockerbie nhưng đã được chính quyền Tô Cách Lan trả tự do vì lý do sức khỏe.
Trong khi nền chính trị của Gadhafi đã làm cho các nhà lãnh đạo quốc tế chú ý, có lẽ chính cái phong cách cá nhân của ông ta đã làm cho cả thế giới lưu ý nhiều hơn hết.
Ông Ronald St. John nói rằng Gadhafi nổi tiếng vì xuất hiện trước công chúng với y phục lố lăng, và đôi khi lạ lùng. Hình ảnh của các nhà lãnh đạo Libya có trên Internet cho thấy ông ta mặc đủ mọi thứ, từ quân phục diêm dúa cho đến trang phục có in hình thú vật.
Gadhafi nổi tiếng là luôn viễn du với một chiếc lều truyền thống Bedouin. Ông ta đã làm cho các giới chức ở Bedford, New York thất vọng khi ông ta đến New York để diễn thuyết tại Liên Hiệp Quốc.
Ông Ronald St. John cho biết rằng Gadhafi đi công du với một đoàn vệ nữ.
Ông Vandewalle cũng cho rằng mặc dù Gadhafi có một số nội thù đáng kể ở Libya, việc sử dụng một số tiền bán dầu hỏa to lớn để trợ cấp các chương trình y tế, giáo dục và nhà ở cho người dân, cũng như việc ông ta sẵn sàng đứng lên chống lại Tây phương, giúp cho ông ta có được một số thiện cảm, dù miễn cưỡng, cho đến ngày nay.
--
MUỐN BẢO VỆ NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM,
TUYỆT ĐỐI KHÔNG DÙNG TỪ NGỮ CỦA CỘNG SẢN
Hương Saigon
No comments:
Post a Comment