BẮC HÀN CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN TRIỀU TIÊN
KÍNH THƯA CÁC NT VÀ CÁC BẠN.
KIM CHÍNH NHẤT VỪA TỪ TRẦN BẮC HÀN SẼ BƯOƠC SANG TRANG SỬ MỚI-
CHÚNG TA CŨG NÊN BIẾT QUA NƯỚC NÀY ĐANG ĐỨNG SAU BỨC NÀN SẮT.
BẮC HÀN-
CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN TRIỀU TIÊN
tka23 post
Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (tiếng Triều Tiên: 조선민주주의인민공화국, 朝鮮民主主義人民共和國, Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwakuk; Hán-Việt: Triều Tiên Dân chủ chủ nghĩa Nhân dân Cộng hòa quốc) - còn gọi là Triều Tiên, Bắc Triều Tiên, Bắc Hàn - là một quốc gia Đông Á trên phần phía bắc Bán đảo Triều Tiên.
Ở phía nam, nước này giáp biên giới với Hàn
Quốc, hai nước từng là một quốc gia duy nhất với tên gọi Triều Tiên tới
tận năm 1945. Biên giới phía bắc đa phần giáp với Cộng hoà nhân dân
Trung Hoa. Liên bang Nga có chung biên giới dài 18.3 kilômét (11.4 dặm)
dọc theo sông Đồ Môn ở góc đông bắc đất nước.
Bắc Triều Tiên là một nhà nước độc đảng
theo xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng Lao động Triều Tiên và
theo thuyết Juche (Chủ thể), một lý tưởng tự chủ phát khởi bởi Kim Il
Sung, cựu lãnh tụ của quốc gia này. Juche dựa trên các điểm chính là tự cung tự cấp khi bị bao vây cấm vận, cô lập hóa trước cấm vận của kẻ thù và mở rộng khi chủ nghĩa xã hội giành được vị thế, thuyết truyền thống Triều Tiên và chủ nghĩa Marx-Lenin.[1]
Nhiều tổ chức nước ngoài xem Bắc Triều Tiên là một chế độ độc tài kiểu Stalin[2][3][4][5] và có một hồ sơ nhân quyền thuộc loại tồi tệ nhất trên thế giới.[6] Nạn đói xảy ra liên miên ở nước này sau khi Liên Xô sụp đổ, khiến hàng triệu người chết đói.[7][8]
|
|
Lịch sử
- Thời Nhật Bản thống trị Triều Tiên (1905 - 1945) chấm dứt cùng với Thế chiến thứ hai. Triều Tiên được Liên bang Xô Viết ủng hộ thành lập chính quyền xã hội chủ nghĩa miền bắc từ vĩ tuyến 38 và Hoa Kỳ giúp đỡ thành lập chính quyền dân tộc ở miền nam vĩ tuyến 38, nhưng Hoa Kỳ và Xô-viết không thể đồng thuận về việc áp dụng Đồng ủy trị ở Triều Tiên và chính quyền miền bắc không đồng ý với cuộc tổng tuyển cử thống nhất trong cả nước. Điều này dẫn tới việc thành lập các chính phủ riêng biệt ở miền bắc và miền nam, mỗi bên đều tuyên bố mình là chính phủ hợp pháp của toàn bộ lãnh thổ Triều Tiên
Căng thẳng tăng lên giữa hai chính phủ ở miền
bắc và miền nam cuối cùng dẫn tới Chiến tranh Triều Tiên, khi ngày 25
tháng 6 năm 1950 Bắc Triều Tiên cáo buộc Nam Hàn cho các nhóm vũ trang
vượt vĩ tuyến 38 phá hoại các đường vận tải và Bắc Triều Tiên đã phát
động cuộc chiến. Cuộc chiến kéo dài tới 27 tháng 7 năm 1953, khi lực
lượng Liên hiệp quốc và Quân đội Nhân dân Triều Tiên cùng Chí nguyện
quân Trung Quốc ký kết Thỏa thuận đình chiến Chiến tranh Triều Tiên.
Vùng phi quân sự Triều Tiên (K-DMZ) phân chia hai nước.
Bắc Triều Tiên do Kim Nhật Thành (Kim
Il-sung) lãnh đạo từ năm 1948 tới khi ông chết ngày 8 tháng 7 năm 1994.
Sau khi ông chết, con ông là Kim Chính Nhật (Kim Jong-il) được phong làm
Tổng thư ký Đảng Lao động Triều Tiên ngày 8 tháng 10 năm 1997. Năm 1998, cơ quan lập pháp tái xác nhận ông là Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng Triều Tiên.
Trên thực tế, Kim được thừa nhận như là người giữa "vị trí cao nhất của
quốc gia." Các quan hệ quốc tế của nước này nói chung đã được cải
thiện, và đã có một cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử Nam-Bắc vào tháng 6 năm
2000. Tuy nhiên, căng thẳng với Hoa Kỳ gần đây đã tăng lên khi Bắc
Triều Tiên tiếp tục Chương trình vũ khí hạt nhân của
họ.
Thời Kim Jong-il cầm quyền vào giữa thập kỷ
1990, nền kinh tế đất nước đã đi xuống nghiêm trọng bởi sự sụp đổ của
các nước XHCN, tình trạng thiếu lương thực diễn ra ở nhiều vùng. Theo
các tổ chức viện trợ, hàng ngàn người ở vùng nông thôn chết vì nạn đói,
càng trầm trọng hơn vì sự sụp đổ của hệ thống phân phối lương thực.
Rất nhiều người Bắc Triều Tiên đã nhập cư trái phép vào Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa để tìm lương thực. Hwang Jang-yop, Thư ký quốc tế Đảng Lao động Triều Tiên đã đào thoát sang Hàn Quốc năm 1997[9].
Chính trị
Lãnh đạo nhà nước
Truyền thông nước ngoài cho rằng, theo truyền
thống cha truyền con nối, con trai út của Kim Chính Nhật là Kim Chính
Vân hiện đang chuẩn bị kế vị để trở thành nhà cầm quyền độc tài thế hệ
thứ 3 ở đất nước nghèo đói này.[11][12] Một giơớ chức Hàn Quốc được dẫn lời cho rằng chính quyền Triều Tiên đang "xây dựng sự ngưỡng mộ" đối với "người thừa kế mới".[11]
Lập pháp
Trong thời gian giữa các kỳ họp Quốc hội, một Ủy ban thường trực gọi là Thường nhiệm Ủy viên Hội (상임위원회, Sangim Wiwŏnhoe)
được Quốc hội bầu ra để thực hiện các chức năng lập pháp khi Quốc hội
không họp. Đứng đầu cơ quan này là một Chủ tịch với danh xưng Ủy viên trưởng (위원장, Wiwŏnjang).
Theo Hiến pháp 1998, một số chức năng của vị trí Nguyên thủ quốc gia
được trao cho Chủ tịch Ủy ban thường trực, người được cho là đứng đầu tổ
chức "đại diện cho quốc gia", như các trách nhiệm nhận quốc thư từ đại
sứ nước ngoài[15]. Chủ tịch Ủy ban thường trực hiện nay là ông Kim
Yong-nam.
Hành pháp
Đứng đầu Nội các là một Tổng lý (총리, Chongni),
hay Thủ tướng, về danh nghĩa do Quốc hội bầu ra. Các thành viên khác
của Nội các được Quốc hội phê chuẩn theo đề nghị của Thủ tướng. Các
phiên họp của Nội các được phân làm 2 dạng: Hội nghị toàn thể gồm toàn
bộ các lãnh đạo của các cơ quan cấp Bộ và Hội nghị thường vụ chỉ gồm Thủ
tướng, các Phó thủ tướng, một số thành viên Nội các. Hội nghị toàn thể
được triệu tập để quyết định các chính sách kinh tế hành chính quan
trọng. Hội nghị thường vụ thường để xử lý các quyết định đã được Hội
nghị toàn thể thông qua.
Hiện tại (2010), Nội các Triều Tiên gồm 34 cơ quan cấp Bộ, đứng đầu bởi Thủ tướng Choe Yong-rim.
Tư pháp
Ngành Kiểm sát chịu trách nhiệm giám sát việc
thi hành pháp luật của các cơ quan, xí nghiệp và các công dân trên lãnh
thổ Triều Tiên; thực thi Hiến pháp và Pháp luật, các Quyết định do các
cơ quan Quốc hội, Hội đồng Quốc phòng, Ủy ban thường trực Quốc hội, Nội
các ban hành; giữ quyền công tố tại các phiên tòa xét xử.
Ngành Tòa án chịu trách nhiệm giám đốc thi
hành pháp luật của các cơ quan, xí nghiệp và các công dân trên lãnh thổ
Triều Tiên; thực thi Hiến pháp và Pháp luật, các Quyết định do các cơ
quan Quốc hội, Hội đồng Quốc phòng, Ủy ban thường trực Quốc hội, Nội các
ban hành; giữ quyền phán quyết tại các phiên tòa xét xử;
Quốc phòng
Như nhiều quốc gia khác, ở Triều Tiên, công
dân đủ 18 tuổi trở lên phải thực hiện chế độ quân sự, dịch một trường
hợp đặc biệt. Tuy nhiên, thời hạn nghĩa vụ ở Triều Tiên là từ 3 đến 10 năm
kể từ ngày nhập ngũ. Với chính sách quốc phòng thường trực và ưu tiên
cho quân đội, Triều Tiên cũng là nước có tỉ lệ nhân dân sẵn sàng nhập
ngũ khi có chiến tranh cao nhất thế giới.
Trong Hiến pháp Triều Tiên 1998, Hội đồng
quốc phòng là cơ quan thường trực được xếp đứng trên cả Ủy ban thường
trực của Quốc hội. Đứng đầu Hội đồng này là Kim Chính Nhật với chức vụ Ủy viên trưởng, được tôn phong là Nguyên soái Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (조선민주주의인민공화국 원수, Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk Wonsu), hay vị trí Tổng tư lệnh tối cao các lực lượng vũ trang Triều Tiên, phân biệt với các Nguyên soái quân đội khác, với tên gọi Nguyên soái Quân đội Nhân dân Triều Tiên (조선인민군
원수, Chosŏn Inmin'gun Wonsu). Trên thực tế, chức vụ Ủy viên
trưởng Quốc phòng có toàn quyền với quân đội, kể cả quyền thăng phong
quân hàm cao cấp. Cộng với quyền lãnh đạo tối cao của Đảng Lao động
Triều Tiên, Kim Chính Nhật mới thực sự là nhà lãnh đạo tối cao của chính
quyền Triều Tiên.
Chiến lược quân sự được chính của CHDCND Triều tiên là dùng các đặc nhiệm phá hoại và tấn công kẻ thù từ phía sau chiến tuyến[17].
Vì Hàn Quốc đã lập một phòng tuyến mạnh sau vùng phi quân sự. Quân đội
Triều Tiên được trang bị với một lượng vũ khí rất lớn với 4.060 xe tăng,
2.500 xe bọc thép chở quân, 17.900 đại bác, 11.000 súng phòng không và
10.000 hoả tiển phòng không và hoả tiển chống tăng vác vai cho lực
lượng bộ binh[18]; khoảng 915 tàu cho lực lượng hải quân, 1.748 máy bay cho
lực lượng không quân[19], được biết có khoảng 480 tiêm kích(không chiến) và 180 máy bay ném bom(cường kích)[20]. Ngoài ra CHDCND Triều Tiên còn có lực lượng đặc nhiệm thuộc hàng đông nhất thế giới cùng hạm đội tàu ngầm nhiều nhất[21].
Các loại vũ khí này sản xuất từ cuộc chiến tranh thế giới thứ hai cho
đến chiến tranh lạnh cùng các vũ khí mới sản xuất trong nước theo kỹ
thuật của Liên Xô. Ngoài ra để đáp ứng với chiến lược
chiến tranh phi đối xứng Bắc Triều Tiên còn phát triển các kỹ thuật đánh lạc hướng điện tử như thiết bị làm nhiễu GPS[22], sơn tàng hình[23], các loại tàu ngầm loại nhỏ, ngư lôi do người lái[24], một lượng lớn các loại vũ khí sinh học và hóa học[25] cùng hệ thống laser chống người[26]. Theo phương tiện truyền thông chính thức của Bắc Triều Tiên thì chi phí quân sự năm 2010 là 15,8% ngân sách nhà nước[27].
Nhân quyền
- Tổ chức Ân xá quốc tế và các tổ chức nhân quyền khác buộc tội Triều Tiên có hồ sơ nhân quyền tồi tệ nhất trong số tất cả các nước, hạn chế nghiêm khắc đa số các quyền tự do, gồm tự do ngôn luận và tự do di chuyển, cả trong và ngoài nước. Những người tị nạn đã xác nhận sự hiện diện của những trại giam với ước tính khoảng 150.000 đến 200.000 người, đa phần là thiếu ăn cho dù một phần lương thực xã hội đã được cắt ra, và lao động Công ích[28]. Truyền hình Nhật Bản đã phát sóng cảnh phim mà họ cho là một trại tù[29]. Trong một số trại, những người tù cũ nói tỷ lệ chết hàng năm lên tới 25% [30]. Một cựu cai tù và là sĩ quan tình báo quân đội đào tẩu cho rằng trong một trại, các loại vũ khí hoá học đã được đem ra thử nghiệm trên tù nhân trong một phòng hơi độc [31].
Quan hệ đối ngoại
Quan hệ với Việt Nam
Về kinh tế, từ năm 1996 Việt Nam và Bắc
Triều Tiên hầu như không có giao dịch thương mại, cũng trong năm đó,
Triều Tiên mua 2 vạn tấn gạo của Việt Nam nhưng đến nay vẫn chưa thanh
toán, cả gốc và lãi tính đến năm 2007 là 18,046 triệu USD. Trong những
năm gần đây, Việt Nam đã nhiều lần hỗ trợ Triều Tiên hàng ngàn tấn gạo:
năm 2000, hỗ trợ 1000 tấn gạo; năm 2001: 5000 tấn gạo; năm 2002: 5000
tấn gạo; năm 2005: 1000 tấn gạo và 5 tấn cao su nguyên liệu; năm 2007:
50.000 USD (viện trợ khẩn cấp) và 2000 tấn gạo.[33]
Về quân sự: Triều Tiên từng gửi quân sang giúp Miền Bắc Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam,[34] trong đó có khoảng 200 phi công tham gia bảo vệ Hà Nội,[35] ít nhất 14 đã chết vào 1966 - 1967. Mãi đến năm 2000 mới có 1 quan chức Việt Nam thừa nhận việc này.[36]
Quan hệ với Hàn Quốc
Triều Tiên luôn miệng gọi Hàn Quốc là "bù nhìn", "con rối" của "Đế Quốc Mỹ", và đe dọa rằng sẽ biến Seoul "thành tro bụi",[38][39] nhưng mặt khác họ vẫn nhận viện trợ của nước này, bao gồm thuốc men, chăn mền, mì gói, quần áo. Triều Tiên còn lên tiếng yêu cầu miền Nam gởi bột mỳ,[40] gạo và xi măng, nhưng kể từ sau vụ pháo kích ở Yeonpyeong Hàn Quốc không muốn viện trợ các mặt hàng đó do
lo sợ Triều Tiên sẽ dùng để nuôi quân đội thay vì cứu đói cho dân.[41][40]
Trong bản đánh giá về các quốc gia hạnh phúc
nhất thế giới của mình, Bắc Triều Tiên cho Hàn Quốc đứng thứ 152 với chỉ
18 điểm, và tự xếp mình đứng thứ 2 với 98/100 điểm (chỉ sau nước đứng 1
là Trung Quốc với điểm tuyệt đối).[42][43]
|
|
Địa lý
- Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên nằm ở phần phía bắc Bán đảo Triều Tiên trải dài 1.100 kilômét (685 dặm) từ lục địa Châu Á. Nó có chung biên giới với ba nước và hai vùng biển. Phía tây giáp với Hoàng Hải và Vịnh Triều Tiên, phía đông giáp Biển Nhật Bản. Biên giới trên bộ, Triều Tiên giáp với ba nước Hàn Quốc, Trung Quốc, và Nga. Điểm cao nhất ở Triều Tiên là đỉnh Bạch Đầu 2.744 mét (9.003 ft) và các con sông chính là Đồ Môn và Áp Lục.
Khí hậu khá ôn hoà, lượng mưa lớn vào mùa hè với một mùa mưa ngắn gọi là jagma
(gió mùa Đông Á), mùa đông thỉnh thoảng khá lạnh. Thủ đô Bắc Triều Tiên
và là thành phố lớn nhất nước Bình Nhưỡng (P'yŏngyang); các thành phố
chính khác gồm Kaesŏng (Khai Thành) ở phía nam, Sinŭiju ( Tân Nghĩa
Châu) ở phía tây bắc, Wŏnsan (Nguyên San) và Hamhŭng (Hàm Hưng) ở phía
đông và Ch'ŏngjin (Thanh Tân) ở đông bắc.
Dân số
Dân cư Bắc Triều Tiên là một trong những dân
tộc thuộc loại thuần chủng về ngôn ngữ và sắc tộc nhất trên thế giới,
với chỉ một nhóm rất nhỏ thiểu số người Trung Quốc và Nhật Bản. Đa số
các sắc dân khác chỉ là cư trú tạm thời, là người Nga và dân các nước
Đông Âu khác, người Trung Quốc, và người Việt Nam.
Tôn giáo
- Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật được sùng kính trong nhiều mặt đời sống công cộng ở Bắc Triều Tiên, thường với những tuyên bố ngụ ý kiểu sùng kính tôn giáo. Các hoạt động tôn giáo mọi kiểu bị hạn chế khắt khe bởi quan điểm vô thần của nhà nước, đặc biệt là Tin Lành, bị coi là có liên quan tới Hoa Kỳ.
Triều Tiên có chung di sản Phật giáo và Khổng
giáo với Nam Triều Tiên trong lịch sử xa xưa và Thiên Chúa giáo cùng
các phong trào Thiên Đạo giáo (천도교, Ch'ŏndogyo) gần đây. Bình Nhưỡng từng là trung tâm các hoạt động Thiên chúa giáo trước khi Chiến tranh Triều Tiên nổ ra.
Hiện nay có hai nhà thờ được nhà nước phê chuẩn cho tồn tại, mà những
người ủng hộ tự do tôn giáo cho là có để trưng ra cho những vị khách
nước ngoài.[44][45] Con số tính toán
thông thường cho rằng có khoảng 4.000 người theo Thiên chúa giáo ở Bắc Triều Tiên, và khoảng 9.000 người theo Tin Lành,
trong tổng dân số 20 triệu người. Các hoạt dộng Thiên Chúa Giáo và Tin
Lành, do trái ngược với quan điểm chính trị của Đảng Lao Động, bị hạn
chế nghiêm ngặt.
Theo một danh sách xếp hạng do tổ chức Open Doors
("Những Cánh Cửa Mở") đưa ra, Bắc Triều Tiên bị cho là nước ngược đãi
ghê gớm nhất đối với những người Thiên chúa giáo trên thế giới.[46]
Ngôn ngữ
|
|
. |
Bắc Triều Tiên có chung tiếng Triều Tiên với
Nam Triều Tiên (Hàn Quốc) nhưng đang có sự thay đổi mạnh về ngữ pháp sau
cuộc cải các chữ viết. Có một số khác biệt về thổ ngữ bên trong cả hai
miền Triều Tiên, nhưng biên giới giữa Bắc và Nam không thể hiện là một
biên giới chính về ngôn ngữ. Đã xuất hiện một số khác biệt nhỏ, ban đầu
là những từ được sử dụng trong những cải cách gần đây.
Sự khác biệt ngôn ngữ đáng chú ý nhất giữa
hai nước Triều Tiên là ngôn ngữ viết, với việc hạn chế những từ gốc Hán
trong sử dụng thông thường ở Bắc Triều Tiên. Trái lại ở Nam Triều Tiên
các từ gốc Hán vẫn được sử dụng nhiều, dù trong nhiều trường hợp, như
báo chí thì lại hiếm.
Việc La tinh hoá chữ viết cũng có khác biệt.
Bắc Triều Tiên tiếp tục sử dụng hệ Latin hoá tiếng Triều Tiên của
McCune-Reischauer trong khi đó miền Nam dùng phiên bản đã sửa đổi.
Giáo dục
Giáo dục tại CHDCND Triều Tiên là miễn phí bắt buộc cho đến trung học[47], các trường trước đầu những năm 1990 có phát đồng phục miễn phí cho học sinh[48]. Cách giáo dục áp dụng khả năng nghiệm suy để học sinh tích cực trong việc phát triển tính độc lập và sáng tạo của mình[49]. Giáo dục bắt buộc kéo dài mười một năm, bao gồm một năm mẫu giáo, bốn năm giáo dục tiểu
học và sáu năm giáo dục trung học[50].
Hơn 8 phần trăm của chương trình học là về
"Chủ tịch Vĩ đại Kim Nhật Thành" và "Đạo đức Cộng sản". Ở trung học, các
môn học "Chủ tịch Vĩ đại Kim Nhật Thành", "Đạo đức Cộng sản", và "Cương
lĩnh Đảng Cộng Sản" chỉ chiếm 5,8 phần trăm. Những bài học môn Tiếng
Triều Tiên có những đầu đề như "Kim Chính Nhật đang xem ảnh", học sinh
mẫu giáo được học các bài "Tuổi thơ của nguyên soái Kim". Khi đọc những
gì Kim Nhật Thành viết, học sinh phải đọc thật to, chậm rãi để thể hiện
sự tôn kính.[cần dẫn nguồn]
Cao học không bắt buộc tại CHDCND Triều Tiên.
Nó chia thành hai hệ thống: học tập giáo dục đại học và học giáo dục
đại học để tiếp tục học cao hơn. Học tập giáo dục đại học bao gồm ba
loại trường đại học, trung học chuyên nghiệp, và trường kỹ
thuật. Tốt nghiệp thạc sĩ và nghiên cứu cấp tiến sĩ thuộc về trường đại
học, hai trường đại học đáng chú ý Triều Tiên là Đại học Kim Il-sung và Đại học Khoa học và Công nghệ Bình Nhưỡng cả hai đều ở Bình Nhưỡng[51].
Trường Đại học Kim Nhật Thành gồm vô số khoa như: kinh tế, lịch sử, triết học, luật, tiếng nước ngoài, văn học, địa lý, vật lý, toán, hóa, năng lượng hạt nhân, sinh học, và khoa học máy tính.[52][53]
Để bắt kịp thời đại thông tin, sinh viên đại học nào có
tài về máy tính sẽ được miễn nhiều môn như lý, hóa, sinh, trừ môn học
chính và môn "Lịch sử cách mạng của Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật".[53]
Bởi vì sự nhấn mạnh vào việc giáo dục liên
tục cho tất cả các thành viên của xã hội nên việc giáo dục học tập khi
trưởng thành hoặc làm việc nghiên cứu luôn được hỗ trợ . Trên thực tế,
tất cả mọi người trong nước tham gia trong một số hoạt động giáo dục,
thường là dưới hình thức "nhóm nghiên cứu nhỏ". Đầu những năm 1990,
người dân ở các vùng nông thôn đã được tổ chức vào "gia đình năm người",
những nhóm này có chức năng giáo dục và giám sát. Nhân viên văn phòng
và nhà máy có hai giờ để "học thêm" sau khi làm việc mỗi ngày về các chủ
đề chính trị và kỹ thuật. Các "nhà máy của kiến thức" được mở cho các
công nhân học thêm các kỹ năng mới mà không cần phải nghỉ việc. Học sinh
làm việc
bán thời gian, nghiên cứu vào buổi tối, hoặc có những khóa học ngắn hạn
, có thể nghỉ làm việc trong một tháng hoặc lâu hơn. Các "nông trang
của kiến thức" cũng được mở nơi lao động nông thôn có thể học để trở
thành kỹ sư và ph ụtá kỹ sư. Đối với công nhân và nông dân không nhận
được giáo dục phổ thông thì có "trường học cho người lao động" và
"trường dạy nghề cấp cao người lao động", mặc dù đến cuối những năm 1990
những nhóm này không còn quan trọng nhưng vẫn tồn tại[52].
Bắc Triều Tiên là một trong những quốc gia có học thức cao nhất trên thế giới, với một tỷ lệ biết chữ trung bình là 99%[54].
Y tế
Mặc dù bị cấm vận Bắc Triều Tiên có một dịch vụ y tế quốc gia và hệ thống bảo hiểm y tế[55].
Bắc Triều Tiên dành 3% tổng sản phẩm quốc nội về chăm sóc sức khỏe. Bắt
đầu từ những năm 1950, CHDCND Triều Tiên nhấn mạnh về chăm sóc y tế, và
giữa năm 1955 và 1986, số lượng bệnh viện đã tăng từ 285 đến 2,401 và
số lượng phòng khám từ 1.020 lên 5.644[56].
Có các bệnh viện riêng cho các nhà máy và các mỏ. Kể từ 1979, y học
truyền thống được khai thác và đưa vào việc chữa trị nhiều hơn. Tuy
nhiên hệ thống y tế của Bắc Triều Tiên đã bị
giảm mạnh kể từ những năm 1990 do thiên tai, các vấn đề kinh tế, tình
trạng thiếu lương thực và năng lượng. Nhiều bệnh viện và phòng khám ở Bắc Triều Tiên hiện nay không có thuốc , thiết bị, nước sinh hoạt và điện[57].
Hầu như 100% dân số đã tiếp cận với nước sạch
và vệ sinh môi trường. Các bệnh truyền nhiễm như bệnh lao, sốt rét và
viêm gan B được coi là bệnh đặc bie5ê[58]. Tuổi thọ trung bình của người dân là 63,8 tuổi đứng hạng 170 trên thế giới năm 2009[59].
Theo Tổ chức Ân xá Quốc tế, Bắc Triều Tiên
hiện nay đã thất bại trong việc đem đến cho người dân những nhu cầu chăm
sóc sức khỏe căn bản t.[60] Mỗi người dân Bắc Hàn được chi dưới 1 USD mỗi năm cho việc chăm sóc sức khỏe.[60] Mặc dù chính quyền Triều Tiên vẫn nói rằng chăm sóc y tế là miễn phí cho mọi người,
nhưng kể từ thập niên 90, nhập vieên phiả trả tiền Cũng theo tổ chức quốc tế này, các cuộc giải phẩu lớn tại Triều Tiên được diễn ra mà không có thuốc gây mê.[60]
Chăn mền trong các bệnh viện không được giặt giũ thường xuyên, kim tiêm
không được tiệt trùng, và người dân Bắc Hàn sử dụng thuốc giảm đau như
là thuốc chữa bách bệnh.[60] Đa số người Triều Tiên bị
suy dinh dưỡng.[60]
Theo hội hôồg thập tự thì 62% dân số bị suy
dinh dưỡng và đang cố gắng viện trợ các thiết bị y tế cho 1.700 bệnh
viện và phòng khám của CHDCND Triều tiên với 300.000 nhân viên tình
nguyện và 510 trạm khám bệnh lưu động, than đá cũng được đưa đến để giúp cho các cơ sở y tế hoạt động hiệu quả trong những tháng mùa đông lạnh nhất[61].
Đơn vị hành chính
Tới năm 2005, Triều Tiên gồm 2 thành phố trực thuộc trung ương (직할시, Chikhalsi, Trực hạt thị), 3 đặc khu (구, Gu, Khu) với các chức năng khác nhau, và 9 tỉnh (도, Do, Đạo).
| Tên đơn vị hành chính | Han'gŭl | Hán Việt | Năm thành lập | Phân loại |
|---|---|---|---|---|
| P'yŏngyang | 평양 | Bình Nhưỡng | 1946 | Trực hạt thị |
| Rasŏn | 라선 | La Tiên | 1993-2004, 2006 | Trực hạt thị |
| Chagang | 자강 | Từ Giang | 1949 | Đạo |
| Hamgyŏng-puk | 함경북 | Hàm Kính Bắc | 1945 | Đạo |
| Hamgyŏng-nam | 함경남 | Hàm Kính Nam | 1945 | Đạo |
| Hwanghae-puk | 황해북 | Hoàng Hải Bắc | 1945 | Đạo |
| Hwanghae-nam | 황해남 | Hoàng Hải Nam | 1945 | Đạo |
| Kangwŏn | 강원도 | Giang Nguyên | 1946 | Đạo |
| P'yŏngan-puk | 평안북 | Bình An Bắc | 1945 | Đạo |
| P'yŏngan-nam | 평안남 | Bình An Nam | 1945 | Đạo |
| Ryanggang | 량강 | Lưỡng Giang | 1954 | Đạo |
Các thành phố lớn
Kinh tế
Kinh tế Bắc Triều Tiên là kinh tế công nghiệp gần như tự cung tự cấp do bị cấm vận với một nền kinh tế gần như hoàn toàn thuộc về chính phủ và phát triển theo kế hoạch nhà nước.
Uỷ ban Kế hoạch Trung ương chuẩn bị, giám sát và thực hiện các kế hoạch
kinh tế, trong khi một Văn phòng Tổng Công nghiệp tỉnh trong các khu
vực chịu trách nhiệm về việc quản lý các cơ sở sản xuất địa phương, sản
xuất, phân bổ nguồn lực và bán hàng[62].
Với việc CHDCND Triều Tiên bị cấm vận và ra chính sách cô lập có nghĩa là việc giao dịch thương mại quốc tế bị hạn chế. Bắc Triều Tiên từng thông qua một đạo luật vào năm 1984 cho phép đầu tư nước ngoài thông qua các liên doanh[63] nhưng không thu hút được đầu tư đáng kể. Năm 1991 Khu kinh tế đặc biệt Rajin-Sonbong được thành lập để thu hút đầu tư nước ngoài từ Nga và Trung Quốc[64]. Các nhà đầu tư Trung Quốc đã xây dựng con một con đường từ Rason đến Trung
Quốc[65] và Nga đã xây dựng các tuyến đường sắt nối vào tuyến đường sắt xuyên Siberi.
Đến năm 1998 Liên Hợp Quốc đã ra báo cáo về
HDI và GDP bình quân đầu người của Bắc Triều Tiên, các số liệu cho thấy
Bắc Triều Tiên đứng ở mức trung bình của chỉ số phát triển con người với
0,766 (xếp hạng 75) và GDP bình quân đầu người là $4.058[66]. Lương trung bình cho một người là $47 một tháng[67]. [68]. Từ năm 2002, chính phủ Triều Tiên đã bắt đầu cho phép một số chợ được hoạt động[69], nhưng có tin cho rằng có nhiều ràng buộc như phụ nữ dưới 49 tuổi không được phép buôn bán.[70] Một số hàng hóa cũng được liệt vào quốc cấm (như phim Hàn Quốc).[71].
Thị trường tư nhân nhỏ, được gọi là "janmadang" bắt đầu hình thành
trên cả nước để nhập thực phẩm và các hàng hóa khác nhau, từ mỹ phẩm
đến xe máy cung cấp cho dân với để đổi lấy tiền[72][73].
Trong
năm 2009, chính phủ thực hiện một cuộc đổi tiền lớn để hạn chế hoạt
động của chợ đen trên khắp đất nước , nhưng thất bại, gây ra lạm phát tỷ
lệ tăng vọt và cuối cùng dẫn đến việc dỡ bỏ lệnh cấm về thương mại
trong thị trường tự do[74].
Bắc triều Tiên thay đổi tiền mới bằng cách gạch bỏ 2 số "0" ở tờ tiền
cũ (1000 won trở thành 10 won). Người ta cho rằng việc đổi tiền này nhằm
làm lộ ra lượng tài sản mà mỗi công dân có.[75]
Khẩu phần thực phẩm, nhà ở, y tế và giáo dục được cung cấp miễn phí từ nhà nước[76] và việc nộp thuế đã bị bãi bỏ từ ngày 01 tháng 4 năm 1974[77].
Để tăng năng suất nông nghiệp và công nghiệp, kể từ những năm 1960
chính phủ Bắc Triều Tiên đã thử áp dụng một số hệ thống quản lý như hệ
thống làm việc Taean[78]. Hiện tại tăng trưởng GDP
của CHDCNH Triền Tiên chậm nhưng ổn định. Mặc dù trong những năm gần
đây tốc độ tăng trưởng đã
dần dần tăng tốc lên với 3,7% trong năm 2008 tốc độ nhanh nhất trong
gần một thập kỷ, phần lớn là do một sự tăng trưởng mạnh 8,2% trong lĩnh
vực nông nghiệp[79].
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1.3% | 3.7% | 1.2% | 1.8% | 2.2% | 1.0% | 1.6% | 1.8% | 3.7% | 3.7% |
Dựa trên các ước tính vào năm 2002 ngành
chiếm ưu thế trong nền kinh tế Bắc Triều Tiên là ngành công nghiệp
(43,1%) theo sau bởi các ngành dịch vụ (33,6%) và nông nghiệp (23,3%).
Năm 2004 người ta ước tính rằng nông nghiệp sử dụng 37% lực lượng lao
động trong khi ngành công nghiệp và dịch vụ sử dụng 63% còn lại[54].
Ngành công nghiệp chính bao gồm các sản phẩm quân sự, chế tạo máy,
điện, hóa chất, khai thác mỏ, luyện kim, dệt may, chế biến thực phẩm và
du lịch. Khai thác và chế biến quặng sắt cùng than là lĩnh vực mà Bắc Triều Tiên thực hiện tốt hơn nhiều so với người láng giềng Hàn Quốc phía
nam - CHDCND Triều Tiên khai thác và sản xuất với sản lượng lớn hơn 10 lần cho mỗi loại hàng hóa[81].
Năm 2005 FAO đã xếp Bắc Triều Tiên đứng hạng 10 trong sản lượng thu hoạch trái cây tươi[82] và đứng thứ 19 về sản lượng táo[83].
CHDCND Triều Tiên đứng thứ 18 trong các nước sản xuất sắt và kẽm nhiều
nhất sau, hạng 22 về than. Ngoài ra Bắc Triều Tiên còn đứng hạng 15 về
sản xuất fluorit, 12 về đồng và muối tại châu Á. Các nguồn tài nguyên
thiên nhiên lớn khác trong sản xuất bao gồm chì, vonfram, than chì, magiê, vàng, pyrit, fluorit và thủy điện[54].
Nạn đói
Nạn đói ở Bắc Triều Tiên đã làm chết 160.000 và 840.000 người trong thập kỷ 1990[84]. Tới năm 1999, lương thực và cứu trợ nhân đạo đã làm giảm số người chết vì nạn đói, nhưng việc Triều Tiên tiếp tục chương trình vũ khí hạt nhân dẫn tới giảm sút viện trợ quốc tế.
Mùa xuân năm 2005, Chương trình lương thực
thế giới báo cáo rằng các điều kiện gây ra nạn đói là một mối nguy hiểm
và đang quay trở lại Triều Tiên, và chính phủ đã thông báo tập hợp hàng triệu cư dân thành phố tới giúp đỡ những người nông dân[85][86].
Tuy nhiên, chính phủ Triều Tiên báo rằng sản lượng lương thực 1991 đạt
tới 1.6 triệu tấn (tăng 0,1% so với năm 2001), bội thu nhất trong 9 năm.
Vào khoảng tháng 9 năm 2005, Triều Tiên từ
chối nhận những viện trợ lương thực từ bên ngoài vì tuyên bố đã có thể
tự lập và phát hiện nhiều nhóm cứu trợ là điệp viên phá hoại nền nông
nghiệp của Triều Tiên. Nhưng một số chuyên gia lo sợ nếu chấm dứt trợ
giúp thì sẽ có nhiều người chết đói ở Triều Tiên.[87]
Theo Tổ chức Ân xá quốc tế thì người dân ở "Cường thịnh đại quốc" đang phải ăn cả cỏ dại, vỏ và rễ cây để sống qua ngày.
Trong khi chính phủ Bắc Hàn không còn khả năng nuôi sống dân chúng
nhưng họ vẫn đang từ chối hợp tác toàn diện với cộng đồng quốc tế để
nhận viện trợ lương thực.[8]
Tuy vậy, Bắc Triều Tiên vẫn tự xếp mình đứng
thứ 2 (98 điểm) trong danh sách các quốc gia hạnh phúc nhất thế giới,
chỉ sau Trung coông (100 điểm). Tiếp sau đó là Cuba, Iran, và Venezuela.
Theo bảng thống kê của Bắc Triều Tiên thì Nam Triều Tiên (Hàn Quốc)
đứng thứ 152 với 18 điểm, còn "Đế Quốc Mỹ" đứng chót với chỉ 3 điểm.[42][43]
Theo hãng tin ABC News của Úc, rất nhiều trẻ
em Bắc Triều Tiên đang sống lang thang, mồ côi do cha mẹ chết đói hoặc
bị tống vào trại cải tạo.[12]
Hiện nay nạn đói đã lan đến quân đội của Bắc Hàn, lực lượng thường được
ưu tiên về lương thực. ABC trích lời một binh sĩ Bắc Triều Tiên trẻ
tuổi: "Mọi người đều ốm yếu, trong 100 đồng chí của tôi thì một nửa bị
suy dinh dưỡng."[12]
Trong khi đó, những người dân thiếu đói đang phải lao động để hoàn tất
một đường ray xe lửa dành riêng cho đồng chí Kim Chính Vân (Kim Jong-Un)[12], người sắp kế vị cha mình.[89][12]
Văn hoá
- Có một sự sùng bái cá nhân rộng rãi đối với Kim Nhật Thành và Kim Chính Nhật, và đa số văn học, âm nhạc đại chúng, nhà hát, phim ảnh ở Bắc Triều Tiên đều là để ca ngợi hai lãnh đạo,mặt khác nhiều tác phẩm cũng ca ngợi sự đi lên của xã hội mới,tình yêu thương giữa nhân dân và lãnh đạo.... Tháng 7, 2004, Quần thể lăng mộ Cao Cú Ly là địa điểm đầu tiên ở Bắc Triều Tiên được đưa vào danh sách Các di sản văn hoá thế giới của UNESCO.
Một sự kiện đại chúng ở Bắc Triều Tiên là thể dục đồng diễn (Mass Games).
Mass Games lớn nhất gần đây được gọi là "Arirang". Nó được trình diễn
sáu tối một tuần trong hai tháng và có hơn 100.000 người tham gia. Mass
Games gồm nhảy múa, thể dục và múa kiểu ba lê để kỷ niệm lịch sử Bắc
Triều Tiên và Đảng KWP. Mass Games được tổ chức ở Bình Nhưỡng tại nhiều
địa điểm (tuỳ theo tầm vóc của lễ hội theo từng năm) kể cả ở Nhà hát Lớn
Mùng 1 Tháng 5.
Du lịch
Theo nguyên tắc, bất kỳ ai cũng được phép du
lịch tới Bắc Triều Tiên, và những ai có thể hoàn thành quá trình làm thủ
tục thì đều không bị Bắc Triều Tiên từ chối cho nhập cảnh. Khách du
lịch không được đi thăm thú bên ngoài vùng đã được cho phép trước mà
không được hướng dẫn viên người Triều Tiên cho phép nhằm tránh các điệp
viên nằm vùng.
Những khách du lịch có hộ chiếu Hoa Kỳ nói
chung đều không được cấp visa, dù vẫn có một số ngoại lệ từng xảy ra vào
năm 1995, 2002, và 2005. Bắc Triều Tiên đã thông báo cho những nhà tổ
chức du lịch rằng họ sẽ cấp visa cho những người mang hộ chiếu Hoa Kỳ
vào năm 2006. Các công dân Nam Triều Tiên cần có giấy phép đặc biệt của
cả hai chính phủ mới được vào Bắc Triều Tiên. Năm 2002, vùng xung quanh
Kŭmgangsan (núi Kim Cương), một ngọn núi đẹp gần biên giới Nam Triều
Tiên, đã được chỉ định làm một địa điểm du lịch đặc biệt Khu du lịch Kŭmgangsan
(Kim Cương Sơn), nơi các công dân Nam Triều Tiên không cần giấy phép
đặc biệt. Các tour du lịch do các công ty tư nhân điều hành đã đưa
hàng nghìn người Nam Triều Tiên tới núi Kim Cương hàng năm.
Tháng 7 năm 2005 công ty Hyundai của Hàn Quốc
đã đạt được một thoả thuận với chính phủ Triều Tiên về việc mở cửa thêm
nhiều khu du lịch, gồm cả núi Baekdu (Bạch Đầu) và Kaesŏng (Khai Thành).
Ngày 11 tháng 7 năm 2008,
một nữ du khách Hàn Quốc tên là Park Wang-ja đang đi bộ gần khu nghỉ
mát núi Geumgang của Bắc Triều Tiên thì bị 1 lính Bắc Triều Tiên bắn
chết. Chính quyền Seoul đã ngưng lại chương trình du lịch núi Geumgang
và đưa ra yêu cầu điều tra việc này trước khi cho phép dự án được khởi
động trở lại, nhưng Bắc Triều Tiên cho đến nay vẫn từ chối đáp ứng.[90]
Điện ảnh
|
|
Hãng phim lớn nhất của Triều Tiên là Xưởng
phim truyện Triều Tiên với một trường quay rộng khoảng 930.000 m² ở
ngoại ô Bình Nhưỡng. Các hãng phim lớn khác ở Triều Tiên có thể kể tới
Xưởng phim tài liệu Triều Tiên, Xưởng phim mùng 8 tháng 2 và Xưởng phim
Khoa học và Giáo dục Triều Tiên (SEK Studio). Hãng SEK nổi tiếng là nơi
sản xuất phim hoạt hình có phẩm chất cao và giá nhân công rẻ, đây chính
là hãng phim đã thực hiện các công đoạn sản xuất cho những bộ phim hoạt
hình nổi tiếng của Walt Disney Pictures như Vua sư tử (The Lion King,
1994) và Pocahontas (1995). Năm 2005, SEK cũng là hãng phim Triều Tiên
thực hiện dự án điện ảnh hợp tác đầu tiên của hai miền, đó là bộ phim
hoạt hình Thẩm Thanh Vương hậu (왕후
심청, Wanghu Simcheong).
Do tính chất cô lập cao độ của chính quyền
Triều Tiên nên thông tin về sự phát triển của nền điện ảnh nước này rất
ít được thế giới biết tới. Trái lại, phim truyền hình của Hàn Quốc (Nam
Triều Tiên), đối thủ và là kẻ thù theo Chủ nghĩa Tư bản mà Bắc Triều
Tiên thường xuyên đe dọa sẽ "hủy diệt" và "biến thành tro bụi",[38][39] được biết đến ở nhiều nước, đặc biệt ở các nước châu Á, và các diễn viên Hàn Quốc rất được yêu thích.
Các ngày lễ
Ở Bắc Triều Tiên chỉ có 2 ngày lễ lớn, đó là
ngày sinh của Chủ tịch vĩ đại Kim Nhật Thành và ngày sinh của Chủ tịch
Kim Chính Nhật.
Chương trình hạt nhân
Chính phủ Triều Tiên đã có một chương trình
hạt nhân mà theo họ là đủ khả năng tạo ra bom hạt nhân. Chương trình hạt
nhân này thường gây ra tranh cãi trên bình diện quốc tế.
Thống nhất và đối đầu
Bắc Triều Tiên đã từng có chủ trương thống
nhất bán đảo Triều Tiên bằng vũ lực và đã có cuộc chiến nhằm giải phóng
tổ quốc. Chương trình chế tạo vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên luôn
gây lo ngại cho Nam Triều Tiên và nhiều nước láng giềng. Khi Nam Triều
Tiên tuyên bố sẽ tấn công phủ đầu nhằm phá huỷ các cơ sở vũ khí hạt nhân
nếu Bắc Triều Tiên tìm cách phát động một cuộc chiến tranh hạt nhân thì
chính phủ Bắc Triều Tiên cũng đe doạ sẽ huỷ diệt Nam Triều Tiên.[91]
"Mọi thứ sẽ tan thành tro bụi chứ không chỉ là một biển lửa một khi chúng ta ra đòn phủ đầu."
Hoặc gần đây họ tiếp tục đe dọa vì các nhà
hoạt động xã hội Nam Triều Tiên thả truyền đơn chống đối qua biên giới,
cũng như việc báo giới Nam Triều Tiên đăng tin sức khỏe nhà lãnh đạo Kim
Jong-Il đang xấu đi.
"Những con rối Seoul cần nhớ rằng Triều
Tiên có khả năng tấn công phủ đầu và hủy diệt mọi thứ, biến chúng thành
tro bụi chứ không chỉ đẩy chúng vào biển lửa"
Vì theo Bình Nhưỡng khả năng tấn công phủ đầu của họ là "ngoài sức tưởng tượng và sức tàn phá còn mạnh hơn vũ khí nguyên tử"[92].
Ngày 23 tháng 11, 2010, Quân đội Triều Tiên
nã pháo vào Yeonpyeong của Hàn Quốc làm chết hai lính thủy và hơn mười
người thường dân Hàn Quốc bị thương
BKTT
__._,_.___
No comments:
Post a Comment