Kinh Chuyen
MG
NIỀM NHỚ KHÔNG NGUÔI VỀ THẦY HIỆU TRƯỞNG LÊ TÁ
MG
NIỀM NHỚ KHÔNG NGUÔI VỀ THẦY HIỆU TRƯỞNG LÊ TÁ
Mai Xuân Cúc & Ngô Trúc Khánh Và MG
(Trường Phan Bội Châu sau đợt pháo kích của VC trong Tết Mậu Thân 1968).
Theo nhận xét của GS. Nguyễn Thanh Tùng, Hiệu Trưởng Trường Phan Bội Châu (1967-1972) và Chánh Sở Giáo Dục Bình Thuận từ 1972-1975, về bài viết của Phan Bình và Nguyễn Nguyên Vũ , qua cái gọi là ‘ 50 năm sự nghiệp trồng người và vài nét về phong trào yêu nước chống Mỹ-Ngụy của học sinh Phan Bội Châu, Phan Thiết (1954-1975) ‘ đăng trong đặc san Xuân Phan Thiết năm Nhâm Ngọ 2002, từ trang 42-46, là hoàn toàn láo khoét và dựng đứng.
GS Tùng viết :’ Tôi về trường PBC từ năm 1962 nên những biến động tại trường cũng như trong tỉnh tôi đều biết. Giai đoạn đầu, sau ngày binh biến 1-11-1963, Tổng Thống Ngô Ðình Diệm cùng với bào đệ là ông Ngô Ðình Nhu bị hạ sát, Ngô Triều hay đệ nhất cọng hòa miền Nam sụp đổ. Học đòi theo cái mốt thời thượng, học sinh các lớp lớn tại trường Phan Bội Châu cũng biểu tình đã đảo Thầy hiệu trưởng Lê Tá và kết tội ông ta là ‘ đảng cần lao ‘ như trường hợp củaTrung tá Nguyễn Quốc Hoàng Tỉnh trưởng Bình Thuận lúc đó.
Chuyện này cũng chẳng có gì mới mẻ, qua cái tâm lý con người ‘ ăn chén đá bát, thay cũ đổi mới ‘, bắt chước theo phong trào đã dấy lên khắp toàn quốc lúc bấy giờ, sự đời giản dị thế thôi. Rồi đoàn biểu tình rầm rộ qua phố, xuống trường Ngô Ðình Khôi.. đập phá nhưng phi lý nhất vẫn là bách hại nhà buôn Mỹ Ngọc trên đường Gia Long, chỉ vì nơi này chuyên bán tranh ảnh, tượng các thần thánh của đạo Thiên Chúa.
Phong trào này hoàn toàn do học sinh trong trường bị một vài giáo sư giật dây, xúi bậy, chứ không giây mơ, rễ má gì tới cọng sản vì chúng không đủ tư cách và nhân sự để làm. Từ năm 1964-1967 những ngày hỗn loạn, khi Dương văn Minh bị hạ bệ, Nguyễn Khánh rồi Nguyễn Cao Kỳ thay phiên nhau làm trùm VNCH gây sự bộc phát chống đối trở lại từ phong trào tranh đấu của Phật Giáo và Sinh viên, học sinh nhất là tại miền Trung.
Ngoài sự chia rẽ đẫm máu giữa Phật và Thiên Chúa giáo, đất nước còn rối loạn bởi bọn cọng sản nằm vùng như Lê văn Hảo, Hoàng phủ Ngọc Tường, Ngọc Phan. Vũ ngọc Nhạ, Huỳnh văn Trọng.. nhập cuộc đổ xăng vào đám cháy đang ngùn ngụt khắp nơi. Tại Huế, bọn trí thức thiên tả trong nhóm Lập trường gồm Lê khắc Quyến, Tôn thất Hanh, Lê Tuyên.. lập Hội đồng nhân dân cứu quốc, đòi tách miền Trung ra khỏi VNCH và phong trào này đả lan tới Phan Thiết, dù chỉ ngắn ngủi vì bị Ðại Tá Ðàm Văn Quý, Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 43 biệt lập, kiêm Biệt khu trưởng, Biệt khu Bình Lâm/Tỉnh Trưởng Bình Thuận (thế Ðại Tá Nguyễn Quang Hoành), ra lệnh cho 2 tiểu đoàn 1 và 2/43 đang hành quân tại Phan Thiết, giải tỏa trường Phan Bội Châu và dẹp đám biểu tình.
Từ năm 1965-1967 thời Trung tá Ðinh văn Ðệ làm tỉnh/tiểu khu trưởng Bình Thuận. Hắn cố tình thả lỏng bên ngoài và giật giây xúi giục bên trong, dàn dựng lại các cuộc biểu tình chống chính phủ, chống Mỹ đang dồn dập đổ quân vào giúp VNCH. Nhưng theo thầy Tùng, thì việc này hoàn toàn không có sự tham dự của học sinh trường Phan Bội Châu, mà lực lượng chính là trường Bồ Ðề.
Tóm lại Việt Cộng Bình Thuận không làm được gì hết, ngoại trừ thời kỳ Ðinh văn Ðệ làm tỉnh trưởng (1965-1967), vì là một điệp viên cho nên y thả lỏng. Sau này, khi Ðại Tá Ngô Tấn Nghĩa về làm Tỉnh Trưởng Bình Thuận (1969-1975), thì cảnh thanh bình nở rộ, đâu có xuống đường, biểu tình hay nằm vùng lập đảng bộ trong trường như VC đã dựng đứng và bịa chuyện, để bôi bác thanh danh của trường Phan Bội Châu vốn là cái lò đã sản xuất rất nhiều nhân tài cho Miền Nam VN lúc đó, đặc biệt là các sĩ quan QLVNCH phục vụ trong mọi quân binh chủng và tại Tiểu Khu Bình Thuận.
Nhưng trường Phan Bội Châu có một vết nhơ muôn đời : Ðó là việc Phạm Thế Trúc, sinh quán tại Ðại Nẳm, học cùng trường Lycee Ðà Lạt với GS Tùng nhưng sau 3 lớp. Tốt nghiệp Ðại Học Sư Phạm Ðà Lạt, Phạm Thế Trúc về trường Phan Bội Châu, niên khóa 1963-1964 dạy Pháp văn. Năm 1967, Phạm Thế Trúc và Trương Gia Kỳ Sanh đắc cử dân biểu quốc hội.
Theo dân biểu Nguyễn Lý Tưởn= g, người cùng thời với Trúc và Sanh, thì khi vào quốc hội VNCH, Phạm Thế Trúc nhập khối dân biểu đối lập, chống chính quyền. Y bị Ngô Công Ðức, một tên VC nằm vùng xúi giục, đầu độc nên năm 1970 nhân chuyến đi công tác tại Pháp, Trúc tuyên bố bậy bạ rồi xin tị nạn chính trị, vì được Ngô Công Ðức bảo trợ vật chất nuôi ăn.
Chính phủ VNCH đã gửi nhiều điện văn kêu về nhưng Y từ chối và sống nhủi với tên Ngô Công Ðức cùng đám VC tại Pháp. Sau ngày 30-4-1975, Phạm Thế Trúc không còn được ai nhắc tới, coi như một tên trí thức ăn chén đá bát vô liêm sĩ, phản bội đồng bào và quê hương, làm nhục đến thanh danh của trường Trung Học Phan Bội Châu và người đất Bình Thuận.
Trong khi đó, nhiều vị giáo sư dạy Phan Bội Châu đã đi lính cũng như đi tù cọng sản sau tháng 4-1975, như GS Hiệu Trưởng Nguyễn Thanh Tùng và Lê Khắc Anh Vũ. Phu nhân của Thầy Tùng là Cô Lệ (GS Ðệ Nhị Cấp tại PBC) cũng bị cấm dạy học. Cuối cùng gia đình Thầy Tùng đã tới Mỹ qua diện HO hiện đang định cư tại Bắc CA.
Ngoài ra còn có GS Hồ Thế Viên, tức là thi sĩ Thế Viên, dạy Việt Văn chết trong tù. Các giáo sư đã thi hành quân dịch như Vĩnh Giên, khóa 13 SQ/TD ra trường, tiếp tục thụ huấn tại TTHL.BDQ/Dục Mỹ thì được hoãn dịch trả về Phan Thiết, GS Hồ Thế Viên khóa 14 SQTD, GS Nguyễn Hữu Ru (Sử Ðịa, Vạn Vật) khóa 14/SVTD, GS Lê văn Soái (toán) khóa 14/SQTD về binh chủng BDQ, GS Ngô văn Chương (Anh Văn) khóa 14 SQTD. GS Trần Phụng Tường khoá 16 SQTD, ra trường về làm Chi Khu Phó, chi khu Thanh Hải, Ninh Thuận, GS Ðức khóa 17 SQTD.. ai cũng trả xong nợ trai thời chinh chiến., rất xứng đáng để cho các thế hệ học sinh PBC đứng sau lưng học gương tốt của các cô thầy.
MAI XUÂN CÚC
VIẾT VỀ THẦY LÊ TÁ :
Ðại Uý Mai Xuân Cúc, cựu học sinh Phan Bội Châu niên khóa 1956-1963 viết : Thầy Lê Tá sinh năm 1913 tại Quảng Nam, đậu Tú Tài II Ban Pháp tại Huế năm 1933. Sau đó đậu Cao Ðẳng Sư Phạm Ðông Dương vào năm 1936 cũng tại Huế. Thầy lập gia đình và có 4 người con gồm Lê Ðình Thạch (Trưởng Nam), Lê Thị Xuân , Lê Ðình Nam và 1 gái (không rõ tên).
(TH Võ Tánh Nha Trang)
Theo tài liệu được trích dẫn từ Ðặc San Hội Ngộ 2007 của Trường TH Võ Tánh cho biết Thầy Lê Tá được Nha Học Chánh Trung Việt đề cữ giữ chức Hiệu Trường Trường TH Công Lập Võ Tánh, tọa lạc tại số 1 Bá Ða Lộc Nha Trang từ năm 1952-1955, với sự cộng tác của hơn 30 nam nữ giáo sư, trong số này có nhiều vị rất nổi tiếng như GS Nguyễn Quảng Tuân (Việt Văn), Nguyễn Quang Gĩ , Ðặng Ðức Cường, Võ Hữu Nghi, Bùi Trọng Bạch..
Cũng theo tài liệu dẫn thượng, thì Thầy Lê Tá là vị Hiệu Trưởng có công nhất trong việc vận động và xây dựng ngôi trường nổi tiếng này. Năm 1952 trường xây cất xong 1 dãy lầu 2 tầng với 8 phòng học. Ngày khánh thành có ông Tỉnh Truởng Khánh Hòa lúc đó là Trần Thúc Linh tới đọc diễn văn chúc mừng bằng tiếng Pháp. Trong niên học dầu tiên tại ngôi trường này (1952-1953) có 4 lớp (2 thất, 1 lục, 1 ngũ) từ Trường Nam chuyển tới.
Năm 1954 phong trào di cư TNCS từ miền Bắc vào Nam, trong số này có nhiều giáo sư và học sinh đã lập nghiệp ở Khánh Hòa. Do đó Tỉnh Trưởng lúc đó là Nguyễn Trân cùng với các Mạnh Thường Quân và Hội Phụ huynh Học sinh, đã chung góp ngân khoản, vật dụng nhà trường.. để xây cất thêm một dãy lầu dài 50m dùng làm phòng học cùng với những căn nhà dành cho Hiệu Trưởng và các vị Giáo Sư. Cũng trong niên khóa này, trường nhận thêm nhiều học sinh tư thục, nâng cấp Ðệ Lục thành 3 lớp. Niên khóa 1954-1955 có 3 lớp Ðệ Ngũ, riêng Ngũ 3 có 2/3 là nữ sinh. Niên Khóa 1955-1956, Thầy Lê Tá được chuyển về làm Hiệu Trưởng Trường Trung Học Công Lập Phan Bội Phan Thiết, tọa lạc trên Ðại Lộ Trần Hưng Ðạo. Thầy Nguyễn Vỹ thế Thầy Lê Tá làm Hiệu Trưởng TH Võ Tánh (1955-1956). .
Từ niên khóa 1956-1957, trường dời về địa điểm mới tại đường Nguyễn Hoàng, không xa Chợ Phường Phú Trinh. Thầy vừa là Hiệu trưởng kiêm GS Pháp Văn, phụ trách lớp Ðệ Thất 3 còn học tạm tại ngôi trường cũ ở đường Trần Hưng Ðạo. Cơ sỡ này sau đó trở thành Trường Trung Học Tiến Ðức, do Thầy Ðặng Vũ Tiển làm Hiệu Trưởng. Lớp Thất 3 năm đó có 50 học sinh, trong số này có Lê Ðình Nam (thứ nam thầy) và người cháu tên Lê Ðình Nhàn Khóa 21 Sĩ Quan Ðà Lạt, trước tháng 4-1975 là Trung Tá phục vụ tại Sư Ðoàn 1 Bộ Binh tại Quân Khu I.
Niên khóa 1957-1958 hai lớp này thành Lục 3 và 4 được dời về ngôi trường mới ở đường Nguyễn Hoàng và Thầy vẫn phụ trách môn Pháp Văn. Niên khóa 1958-1959, trường mở thêm 2 lớp Tam A và B. Vì thiếu gíáo sư nên thầy Lê Tá phải phụ trách dạy môn Lý Hóa và Công Dân Giáo Dục. Cũng trong niên khóa này, trường khánh thành 2 phòng học trệt, nằm kế tòa lầu chính và phòng dạy nhạc, dành cho hai lớp Ngủ 3 và 4 (Anh Văn) với nam nữ học chung. Phía bên kia là phòng thí nghiệm, kế văn phòng và nhà thầy hiệu trưởng (trên lầu).
Năm 1961-1962 mở thêm 4 lớp ở dãy nhà trệt, xây trên sân vận động, phiá sau tầng lầu chính. Niên khóa 1962-1963 có hai lớp Ðệ Nhất đầu tiên được mở. Tháng 8-1963, thầy Lê Tá được cử làm Chánh Chủ Khảo kỳ thi Tú Tài I tại Hội Ðồng thi Nha Trang. Cuộc binh biến ngày 1-11-1963 làm sụp đổ nhà Ngô và nền Ðệ Nhất Cộng Hòa Miền Nam, Thầy cũng chấm dứt luôn chức vụ Hiệu Trưởng tại trường TH. Phan Bội Châu Phan Thiết.
+ THÀNH QUẢ CỦA THẦY HIỆU TRƯỞNG LÊ TÁ (1955-1963) :
So với các trường Trung Học Công Lập cùng thời tại Tuy Hòa, Phú Yên (Nguyễn Huệ), Nha Trang, Khánh Hòa (Võ Tánh) và Phan Rang, Ninh Thuận (Duy Tân), thì tỉ lệ học sinh thi đổ Trung Học Ðệ Nhất Cấp và Tú Tài I & II, tại trường Trung Lập Công lập Phan Bội Châu Phan Thiết đổ cao hơn. Về thể dục & thể thao, đội Túc Cầu của trường đã đoạt giải ‘ vô địch bóng tròn ‘ dành cho học sinh Trung Học cấp Miền gồm các tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận).
Trong thành phần đội tuyển trên, có nhiều học sinh bản trường đã trở thành các cầu thủ nổi tiếng, như Thủ Môn Nguyễn Gia (Ngôi Sao Gia Ðịnh) và Ðội tuyển Equinal (Nhàn hiệu thuốc cảm) của ông Bầu Võ Văn Ơn, Chủ Tịch Tổng Cuộc Túc Cầu Miền Nam VN năm 1961-1963. Ông cũng là chủ nhân của khách sạn Kinh Ðô tại đường Phạm Ngủ Lảo Sài Gòn, trước ngày 30-4-1975.
Trần Tá, tuyển thủ đội Thương Cảng Sài Gòn và Ðội Tuyển thủ Thiếu niên Miền Nam. Năm 1970, đội này đã tham dự giải vô địch túc cầu tổ chức tại Philippine gồm các đội Mã Lai Á, Thái Lan, Indonesia, Phi Luật Tân và VNCH.
Thời gian còn làm hiệu trưởng, thầy Lê Tá thường di chuyển đó đây bằng chiếc Vespa-Lambro màu trắng, để đến nhà tôi (tiệm may Mai Xuân Trượng), may quần áo và thăm viếng ba tôi là người đồng hương Quảng Nam. Nhũng lúc này thầy rất vui vẽ, nên thường đem tình trạng học hỏi của các học sinh bản trường, kể cho ba tôi nghe và xin ý kiến của một phụ huynh học sinh đóng góp.Thú vui của thầy là thích đi xem chiếu bóng ở rạp Modern trên đường Gia Long vào những ngày cuối tuần với cả gia đình.
Dịp lễ Giáng Sinh vào cuối tháng 12/1965, giữa giòng người xuôi ngược như trẩy hội trên đại lộ Lê Lợi Sài Gòn. Tôi tình cờ gặp lại thầy-cô đang dạo phố. Mừng quá, tôi kêu to giữa đám đông ‘ Thưa Thầy Cô ‘ . Cả hai người đều ngạc nhiên dừng lại nhưng không nhớ tôi là ai, có lẽ vì học trò của thầy đông quá và ở đâu cũng có, chứ không riêng gì Phan Thết. Chừng đó tôi nhắc ‘ em là con ông MXT nhà may ơ Phan Thiết, học sinh Phan Bội Châu ‘.Nghe xong thầy bước tới bắt tay tôi thật chặt và lâu như không muốn thả. Lúc đó tôi cảm động muốn khóc. Cũng từ đó, tôi không còn gặp được thầy cô nữa, cho tới khi qua Mỹ theo diện HO mới nghe tin thầy ở tiểu bang Florida.. chưa kịp sang thăm thì thầy đã ra đi...
Với bản tính nghiêm nghị, luôn tôn trọng kỹ luật học đường nhưng lại có tấm lòng bao dung tha thứ, nhất là đối với các học sinh nghèo.. nên thầy rất được học trò thương tuy rằng ai cũng sợ xanh mặt khi phải đối diện, bất cứ vì lý do gì, ngoài hành lang, trong lớp học, trước cổng trường hay tại văn phòng. Khi còn tại chức, thầy chỉ thị cho ban giám thị phải luôn kiểm soát sĩ số học sinh có mặt và trốn học tại từng lớp. Ðồng thời phải xem xét kỷ học bạ và chữ ký của phụ huynh học sinh. Nhờ vậy mà qua những niên khóa từ 1955-1963 khi thầy Lê Tá làm hiệu trưởng, học sinh Phan Bội Châu đã bước vào nề nếp học đường, biết tôn trọng kỷ luật và trên hết đều cố gắng thi đua học hành, nên tỉ số thành công và đổ đạt rất cao qua các kỳ thi Trung Học Ðệ Nhất Cấp và Tú Tài so với nhiều tỉnh thị khác tại miền Nam VN.
NGÔ TRÚC KHÁNH : THỜI ÐI HỌC (1958-1965)
(Ngô Trúc Khánh niên khóa 1962-1963) .
Nhớ lại những ngày tháng đầu tiên của niên học 1958 là thời gian tôi nhập học lớp Ðệ Thất A-1 tại trường TH Phan Bội Châu Phan Thiết. Hồi đó, Tôi chỉ là cậu học trò nhà quê lên tỉnh học, nên không làm sao dấu hết những nổi rụt rè và bở ngỡ trước các bạn bè mới cùng lớp, nhất là những ‘ nhân vật khác phái ‘ coi như từ trước, tôi luôn né và tránh xa vì có cái tật ‘ mắc cở ‘ trước các nàng.
Hôm đó trời mới vào thu tuy có mưa phùn lất phất nhưng không đủ làm ươt áo học trò, lúc đó đang đứng xếp hàng trong sân để chuẩn bị làm lễ chào quốc kỳ. Nhưng với tôi thì lại khác và cũng không hiểu tại sao, áo tôi lúc đó lại ứớt đẳm khi chạm trán lần đầu tiên với thầy hiệu trưởng Lê Tá. Không những thế, tôi còn sợ tới xanh mặt trước vẽ nghiêm nghị của thầy, mặc dù suốt thời gian học từ năm 1958-1963 tôi chưa một lần bị thầy la rầy, quở phạt hay gây khó dễ phiền phức trong viêc học hành.
Sau này được tiếp xúc và quen biết với nhiều thế hệ cựu học sinh Phan Bội Châu qua các niên khóa từ 1952-1963 có dính tới thầy Lê Tá, thì cảm tưởng của ai nấy đều giống tôi. Nhiều người như Mường Giang, Khai Trinh, Nguyễn Văn Bông, Lê Xuân Tùng.. những con ngựa chứng trong sân trường, cho biết sự việc còn hải hùng hơn nhiều người tưởng, khi thầy nổi trận lôi đình. Lúc đó những học trò quen thói phá phách vào những lúc đ�= �i giờ, bị thầy bắt quả tang, nên không bị véo tai, ăn tát tay .. đó mới là chuyện lạ. Nhưng rồi đâu cũng vào đó, thầy lại quên ngay tên tuổi của những thằng trời đánh trong đám ‘ nhất quỹ, nhì ma, thứ ba học trò ‘ hôm sau khi đối mặt với bọn ‘ cốt đột đó ‘ khi chúng vô tình không lủi kịp để trốn.
Tôi nghĩ các bạn học gái thì chắc còn ‘mất hồn ‘ hơn đám nam sinh, vì các cô lúc đó ai cũng đoan trang hiền thục và dễ thương, nên dễ bị xúc động khi gặp thầy. Rồi thì ngày tháng cũng trôi qua theo những buồn vui của tuổi hoa niên mơ mộng với nhiều kỷ niệm học đường. Trong vô vàn ký úc đó, tôi không bao giờ quên được những buổi sáng thời cắp sách, vào lúc chuông reo báo hiệu giờ học bắt đầu, thì bác ‘ Phương ‘ phu trường đã xuất hiện ngay trước cổng ra vào, để khóa cửa. Còn thầy hiệu trưởng Lê Tá thì chắp tay sau đít đứng bên trong bất động như pho tượng của các vị thần giữ cửa tại các đình chùa. Học trò nào lỡ trể bước, nhất là các cô chỉ đành lau nước mắt lủi thủi quay về. Riêng cái bọn nam sinh quỷ quái đi bộ, thì lập tức phóng về hướng sân vận động, chui hàng rào dây kẻm gai để kịp vào lớp điểm danh, trước khi thầy Tá lên các lớp dòm dòm ngó ngó, nhận diện mấy thằng đi trể. Nhiều đứa sợ quá bị rách áo và trầy da đau điếng nhưng cũng ráng ngậm miệng, vì sợ thầy biết thì bị ăn đòn.
Thứ hai hàng tuần đều có buổi chào cờ với sự hiện của thầy hiệu trưởng Lê Tá. Sau đó các lớp dù học ở trên tầng lầu, tầng trệt hay hai lớp gần phòng nhạc, cũng đều phải diễn hành qua cửa chánh ngay trước cầu thang chính, trước khi về lớp học riêng của mình. Thầy Lê Tá đứng đó để kiểm soát tóc tai, quần áo và tác phong của tất cả học trò. Tên nào lộn xộn, lập tức bị điệu ngay về phòng tổng giám thị để được vấn an, sởn tóc và ký giấy cấm túc vào những ngày nghĩ học cuối tuần.. có lẽ nhờ vậy mà hầu hết học sinh Phan Bội Châu, phần nào hiểu biết được trách nhiệm và tác phong cá nhân khi bước vào đời.
Hồi đó tôi còn quá nhỏ trong lứa tuổi 11-12, lúc ở quê nhà mọi thứ đều do ông bà ngoại và các cậu dì lo liệu, tôi chỉ biết ăn, vòi vĩnh và rong chơi theo ngày tháng tuổi thơ. Nay tự dưng bước vào một thế giới mới mẽ với sự thay đổi đột ngột không báo trước để chuẩn bị. Từ đó cuộc sống riêng tư của tôi không còn tự do bay bổng như lúc trước. Tôi tự trói tôi vào khuôn phép học đường, để thích ứng với hoàn cảnh hiện tại phải đối diện hằng ngày với các thầy cô, ai nấy đều gương mẫu đạo đức và nhất là gương sáng của thầy hiệu trưởng Lê Tá, đem đến sự hãnh diện chung cho Bình Thuận lúc bấy giờ.
Chắc là vì thế nên tôi đã trở thành một học trò nề nếp kỷ luật lúc nào chính tôi cũng không biết. Vì sợ bị khiển phạt có điểm xấu phải ở lại lớp, nên ngoài việc cố gắng thi đua học hành, tôi còn trau chuốt bộ mã bên ngoài qua quần áo, tóc tai.. làm cho bạn bè chung lớp, người nào cũng lầm tưởng tôi là một cậu ấm con nhà giàu. Chứ đạu có ai ngờ, tôi chỉ là một đứa trẻ mồ côi, từ tấm bé đã sống nhờ vào sự đùm bọc của bên ngoại.
Và cái khuông mẫu sống với kỷ luật, đạo đức và tấm lòng lương thiện, để cho mọi người yêu mến.. được tôi thu vén qua những năm học dưới mái trường Trung Học Phan Bội Châu Phan Thiết, thời thầy Lê Tá làm hiệu trưởng.. đã trở thành hành trang vốn liêng giúp tôi hành xử khi bước vào đời công chức tại Bộ Thông Tin Chiêu Hồi ở Sài Gòn. Nó cũng là kim chỉ nam để tôi dấn bước trên con đường phụng sự lý tưởng, khi khoắc chinh y, qua các chức vụ chỉ huy từng đơn vị với phương châm ‘ kỷ luật, tác phong, hy sinh và bao dung ‘ mà tôi đã học được từ tấm gương trong sáng của bậc thầy Lê Tá, mà bất cứ học trò nào của thầy, cũng đều ngưởng mộ, thương kính và cúi đầu bái phục.
Tóm lại khi hồi tưởng về cuộc đòi tôi, với đủ chuyện buồn vui thành công và thất bại. Trong vô vàn kỹ niệm đó, tôi vẫn luôn thấy mình còn có nhiều hạnh phúc hơn bao người về một mái gia đình ấm cúng, một ngôi trường xứng đáng, các vị ân sư trong đó có thầy hiệu trưởng Lê Tá và sau rốt là tình chiến hữu, bạn bè, đồng hương. Tất cả đều nồng thắm, chan chứa tình thương, tình người trong nổi sầu ly xứ.
‘ Dạy một chữ cũng là thầy mình
Dạy nữa chữ cũng là thầy minh ‘
Thầy hiệu trưởng Lê Tá đã dạy dỗ, soi sáng và nêu gương tốt cho các thế hệ học sinh Phan Bội Châu Phan Thiết từ năm 1955- 1963, nhiều người sau này cũng trở thành thầy về dạy tại trường cũ.. thì cái ân đức đó biết lấy gì sánh cho bằng ? Nên chỉ còn biết mượn dòng nước mắt để thay thế= ‘ lòng biết ơn ‘ của những học trò cũ rất thương mến thầy..
Hoa Kỳ tháng 5-2009
Mai Xuân Cúc
Ngô Trúc Khánh
Mường Giang
Theo nhận xét của GS. Nguyễn Thanh Tùng, Hiệu Trưởng Trường Phan Bội Châu (1967-1972) và Chánh Sở Giáo Dục Bình Thuận từ 1972-1975, về bài viết của Phan Bình và Nguyễn Nguyên Vũ , qua cái gọi là ‘ 50 năm sự nghiệp trồng người và vài nét về phong trào yêu nước chống Mỹ-Ngụy của học sinh Phan Bội Châu, Phan Thiết (1954-1975) ‘ đăng trong đặc san Xuân Phan Thiết năm Nhâm Ngọ 2002, từ trang 42-46, là hoàn toàn láo khoét và dựng đứng.
GS Tùng viết :’ Tôi về trường PBC từ năm 1962 nên những biến động tại trường cũng như trong tỉnh tôi đều biết. Giai đoạn đầu, sau ngày binh biến 1-11-1963, Tổng Thống Ngô Ðình Diệm cùng với bào đệ là ông Ngô Ðình Nhu bị hạ sát, Ngô Triều hay đệ nhất cọng hòa miền Nam sụp đổ. Học đòi theo cái mốt thời thượng, học sinh các lớp lớn tại trường Phan Bội Châu cũng biểu tình đã đảo Thầy hiệu trưởng Lê Tá và kết tội ông ta là ‘ đảng cần lao ‘ như trường hợp củaTrung tá Nguyễn Quốc Hoàng Tỉnh trưởng Bình Thuận lúc đó.
Chuyện này cũng chẳng có gì mới mẻ, qua cái tâm lý con người ‘ ăn chén đá bát, thay cũ đổi mới ‘, bắt chước theo phong trào đã dấy lên khắp toàn quốc lúc bấy giờ, sự đời giản dị thế thôi. Rồi đoàn biểu tình rầm rộ qua phố, xuống trường Ngô Ðình Khôi.. đập phá nhưng phi lý nhất vẫn là bách hại nhà buôn Mỹ Ngọc trên đường Gia Long, chỉ vì nơi này chuyên bán tranh ảnh, tượng các thần thánh của đạo Thiên Chúa.
Phong trào này hoàn toàn do học sinh trong trường bị một vài giáo sư giật dây, xúi bậy, chứ không giây mơ, rễ má gì tới cọng sản vì chúng không đủ tư cách và nhân sự để làm. Từ năm 1964-1967 những ngày hỗn loạn, khi Dương văn Minh bị hạ bệ, Nguyễn Khánh rồi Nguyễn Cao Kỳ thay phiên nhau làm trùm VNCH gây sự bộc phát chống đối trở lại từ phong trào tranh đấu của Phật Giáo và Sinh viên, học sinh nhất là tại miền Trung.
Ngoài sự chia rẽ đẫm máu giữa Phật và Thiên Chúa giáo, đất nước còn rối loạn bởi bọn cọng sản nằm vùng như Lê văn Hảo, Hoàng phủ Ngọc Tường, Ngọc Phan. Vũ ngọc Nhạ, Huỳnh văn Trọng.. nhập cuộc đổ xăng vào đám cháy đang ngùn ngụt khắp nơi. Tại Huế, bọn trí thức thiên tả trong nhóm Lập trường gồm Lê khắc Quyến, Tôn thất Hanh, Lê Tuyên.. lập Hội đồng nhân dân cứu quốc, đòi tách miền Trung ra khỏi VNCH và phong trào này đả lan tới Phan Thiết, dù chỉ ngắn ngủi vì bị Ðại Tá Ðàm Văn Quý, Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 43 biệt lập, kiêm Biệt khu trưởng, Biệt khu Bình Lâm/Tỉnh Trưởng Bình Thuận (thế Ðại Tá Nguyễn Quang Hoành), ra lệnh cho 2 tiểu đoàn 1 và 2/43 đang hành quân tại Phan Thiết, giải tỏa trường Phan Bội Châu và dẹp đám biểu tình.
Từ năm 1965-1967 thời Trung tá Ðinh văn Ðệ làm tỉnh/tiểu khu trưởng Bình Thuận. Hắn cố tình thả lỏng bên ngoài và giật giây xúi giục bên trong, dàn dựng lại các cuộc biểu tình chống chính phủ, chống Mỹ đang dồn dập đổ quân vào giúp VNCH. Nhưng theo thầy Tùng, thì việc này hoàn toàn không có sự tham dự của học sinh trường Phan Bội Châu, mà lực lượng chính là trường Bồ Ðề.
Tóm lại Việt Cộng Bình Thuận không làm được gì hết, ngoại trừ thời kỳ Ðinh văn Ðệ làm tỉnh trưởng (1965-1967), vì là một điệp viên cho nên y thả lỏng. Sau này, khi Ðại Tá Ngô Tấn Nghĩa về làm Tỉnh Trưởng Bình Thuận (1969-1975), thì cảnh thanh bình nở rộ, đâu có xuống đường, biểu tình hay nằm vùng lập đảng bộ trong trường như VC đã dựng đứng và bịa chuyện, để bôi bác thanh danh của trường Phan Bội Châu vốn là cái lò đã sản xuất rất nhiều nhân tài cho Miền Nam VN lúc đó, đặc biệt là các sĩ quan QLVNCH phục vụ trong mọi quân binh chủng và tại Tiểu Khu Bình Thuận.
Nhưng trường Phan Bội Châu có một vết nhơ muôn đời : Ðó là việc Phạm Thế Trúc, sinh quán tại Ðại Nẳm, học cùng trường Lycee Ðà Lạt với GS Tùng nhưng sau 3 lớp. Tốt nghiệp Ðại Học Sư Phạm Ðà Lạt, Phạm Thế Trúc về trường Phan Bội Châu, niên khóa 1963-1964 dạy Pháp văn. Năm 1967, Phạm Thế Trúc và Trương Gia Kỳ Sanh đắc cử dân biểu quốc hội.
Theo dân biểu Nguyễn Lý Tưởn= g, người cùng thời với Trúc và Sanh, thì khi vào quốc hội VNCH, Phạm Thế Trúc nhập khối dân biểu đối lập, chống chính quyền. Y bị Ngô Công Ðức, một tên VC nằm vùng xúi giục, đầu độc nên năm 1970 nhân chuyến đi công tác tại Pháp, Trúc tuyên bố bậy bạ rồi xin tị nạn chính trị, vì được Ngô Công Ðức bảo trợ vật chất nuôi ăn.
Chính phủ VNCH đã gửi nhiều điện văn kêu về nhưng Y từ chối và sống nhủi với tên Ngô Công Ðức cùng đám VC tại Pháp. Sau ngày 30-4-1975, Phạm Thế Trúc không còn được ai nhắc tới, coi như một tên trí thức ăn chén đá bát vô liêm sĩ, phản bội đồng bào và quê hương, làm nhục đến thanh danh của trường Trung Học Phan Bội Châu và người đất Bình Thuận.
Trong khi đó, nhiều vị giáo sư dạy Phan Bội Châu đã đi lính cũng như đi tù cọng sản sau tháng 4-1975, như GS Hiệu Trưởng Nguyễn Thanh Tùng và Lê Khắc Anh Vũ. Phu nhân của Thầy Tùng là Cô Lệ (GS Ðệ Nhị Cấp tại PBC) cũng bị cấm dạy học. Cuối cùng gia đình Thầy Tùng đã tới Mỹ qua diện HO hiện đang định cư tại Bắc CA.
Ngoài ra còn có GS Hồ Thế Viên, tức là thi sĩ Thế Viên, dạy Việt Văn chết trong tù. Các giáo sư đã thi hành quân dịch như Vĩnh Giên, khóa 13 SQ/TD ra trường, tiếp tục thụ huấn tại TTHL.BDQ/Dục Mỹ thì được hoãn dịch trả về Phan Thiết, GS Hồ Thế Viên khóa 14 SQTD, GS Nguyễn Hữu Ru (Sử Ðịa, Vạn Vật) khóa 14/SVTD, GS Lê văn Soái (toán) khóa 14/SQTD về binh chủng BDQ, GS Ngô văn Chương (Anh Văn) khóa 14 SQTD. GS Trần Phụng Tường khoá 16 SQTD, ra trường về làm Chi Khu Phó, chi khu Thanh Hải, Ninh Thuận, GS Ðức khóa 17 SQTD.. ai cũng trả xong nợ trai thời chinh chiến., rất xứng đáng để cho các thế hệ học sinh PBC đứng sau lưng học gương tốt của các cô thầy.
MAI XUÂN CÚC
VIẾT VỀ THẦY LÊ TÁ :
Ðại Uý Mai Xuân Cúc, cựu học sinh Phan Bội Châu niên khóa 1956-1963 viết : Thầy Lê Tá sinh năm 1913 tại Quảng Nam, đậu Tú Tài II Ban Pháp tại Huế năm 1933. Sau đó đậu Cao Ðẳng Sư Phạm Ðông Dương vào năm 1936 cũng tại Huế. Thầy lập gia đình và có 4 người con gồm Lê Ðình Thạch (Trưởng Nam), Lê Thị Xuân , Lê Ðình Nam và 1 gái (không rõ tên).
(TH Võ Tánh Nha Trang)
Theo tài liệu được trích dẫn từ Ðặc San Hội Ngộ 2007 của Trường TH Võ Tánh cho biết Thầy Lê Tá được Nha Học Chánh Trung Việt đề cữ giữ chức Hiệu Trường Trường TH Công Lập Võ Tánh, tọa lạc tại số 1 Bá Ða Lộc Nha Trang từ năm 1952-1955, với sự cộng tác của hơn 30 nam nữ giáo sư, trong số này có nhiều vị rất nổi tiếng như GS Nguyễn Quảng Tuân (Việt Văn), Nguyễn Quang Gĩ , Ðặng Ðức Cường, Võ Hữu Nghi, Bùi Trọng Bạch..
Cũng theo tài liệu dẫn thượng, thì Thầy Lê Tá là vị Hiệu Trưởng có công nhất trong việc vận động và xây dựng ngôi trường nổi tiếng này. Năm 1952 trường xây cất xong 1 dãy lầu 2 tầng với 8 phòng học. Ngày khánh thành có ông Tỉnh Truởng Khánh Hòa lúc đó là Trần Thúc Linh tới đọc diễn văn chúc mừng bằng tiếng Pháp. Trong niên học dầu tiên tại ngôi trường này (1952-1953) có 4 lớp (2 thất, 1 lục, 1 ngũ) từ Trường Nam chuyển tới.
Năm 1954 phong trào di cư TNCS từ miền Bắc vào Nam, trong số này có nhiều giáo sư và học sinh đã lập nghiệp ở Khánh Hòa. Do đó Tỉnh Trưởng lúc đó là Nguyễn Trân cùng với các Mạnh Thường Quân và Hội Phụ huynh Học sinh, đã chung góp ngân khoản, vật dụng nhà trường.. để xây cất thêm một dãy lầu dài 50m dùng làm phòng học cùng với những căn nhà dành cho Hiệu Trưởng và các vị Giáo Sư. Cũng trong niên khóa này, trường nhận thêm nhiều học sinh tư thục, nâng cấp Ðệ Lục thành 3 lớp. Niên khóa 1954-1955 có 3 lớp Ðệ Ngũ, riêng Ngũ 3 có 2/3 là nữ sinh. Niên Khóa 1955-1956, Thầy Lê Tá được chuyển về làm Hiệu Trưởng Trường Trung Học Công Lập Phan Bội Phan Thiết, tọa lạc trên Ðại Lộ Trần Hưng Ðạo. Thầy Nguyễn Vỹ thế Thầy Lê Tá làm Hiệu Trưởng TH Võ Tánh (1955-1956). .
Từ niên khóa 1956-1957, trường dời về địa điểm mới tại đường Nguyễn Hoàng, không xa Chợ Phường Phú Trinh. Thầy vừa là Hiệu trưởng kiêm GS Pháp Văn, phụ trách lớp Ðệ Thất 3 còn học tạm tại ngôi trường cũ ở đường Trần Hưng Ðạo. Cơ sỡ này sau đó trở thành Trường Trung Học Tiến Ðức, do Thầy Ðặng Vũ Tiển làm Hiệu Trưởng. Lớp Thất 3 năm đó có 50 học sinh, trong số này có Lê Ðình Nam (thứ nam thầy) và người cháu tên Lê Ðình Nhàn Khóa 21 Sĩ Quan Ðà Lạt, trước tháng 4-1975 là Trung Tá phục vụ tại Sư Ðoàn 1 Bộ Binh tại Quân Khu I.
Niên khóa 1957-1958 hai lớp này thành Lục 3 và 4 được dời về ngôi trường mới ở đường Nguyễn Hoàng và Thầy vẫn phụ trách môn Pháp Văn. Niên khóa 1958-1959, trường mở thêm 2 lớp Tam A và B. Vì thiếu gíáo sư nên thầy Lê Tá phải phụ trách dạy môn Lý Hóa và Công Dân Giáo Dục. Cũng trong niên khóa này, trường khánh thành 2 phòng học trệt, nằm kế tòa lầu chính và phòng dạy nhạc, dành cho hai lớp Ngủ 3 và 4 (Anh Văn) với nam nữ học chung. Phía bên kia là phòng thí nghiệm, kế văn phòng và nhà thầy hiệu trưởng (trên lầu).
Năm 1961-1962 mở thêm 4 lớp ở dãy nhà trệt, xây trên sân vận động, phiá sau tầng lầu chính. Niên khóa 1962-1963 có hai lớp Ðệ Nhất đầu tiên được mở. Tháng 8-1963, thầy Lê Tá được cử làm Chánh Chủ Khảo kỳ thi Tú Tài I tại Hội Ðồng thi Nha Trang. Cuộc binh biến ngày 1-11-1963 làm sụp đổ nhà Ngô và nền Ðệ Nhất Cộng Hòa Miền Nam, Thầy cũng chấm dứt luôn chức vụ Hiệu Trưởng tại trường TH. Phan Bội Châu Phan Thiết.
+ THÀNH QUẢ CỦA THẦY HIỆU TRƯỞNG LÊ TÁ (1955-1963) :
So với các trường Trung Học Công Lập cùng thời tại Tuy Hòa, Phú Yên (Nguyễn Huệ), Nha Trang, Khánh Hòa (Võ Tánh) và Phan Rang, Ninh Thuận (Duy Tân), thì tỉ lệ học sinh thi đổ Trung Học Ðệ Nhất Cấp và Tú Tài I & II, tại trường Trung Lập Công lập Phan Bội Châu Phan Thiết đổ cao hơn. Về thể dục & thể thao, đội Túc Cầu của trường đã đoạt giải ‘ vô địch bóng tròn ‘ dành cho học sinh Trung Học cấp Miền gồm các tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận).
Trong thành phần đội tuyển trên, có nhiều học sinh bản trường đã trở thành các cầu thủ nổi tiếng, như Thủ Môn Nguyễn Gia (Ngôi Sao Gia Ðịnh) và Ðội tuyển Equinal (Nhàn hiệu thuốc cảm) của ông Bầu Võ Văn Ơn, Chủ Tịch Tổng Cuộc Túc Cầu Miền Nam VN năm 1961-1963. Ông cũng là chủ nhân của khách sạn Kinh Ðô tại đường Phạm Ngủ Lảo Sài Gòn, trước ngày 30-4-1975.
Trần Tá, tuyển thủ đội Thương Cảng Sài Gòn và Ðội Tuyển thủ Thiếu niên Miền Nam. Năm 1970, đội này đã tham dự giải vô địch túc cầu tổ chức tại Philippine gồm các đội Mã Lai Á, Thái Lan, Indonesia, Phi Luật Tân và VNCH.
Thời gian còn làm hiệu trưởng, thầy Lê Tá thường di chuyển đó đây bằng chiếc Vespa-Lambro màu trắng, để đến nhà tôi (tiệm may Mai Xuân Trượng), may quần áo và thăm viếng ba tôi là người đồng hương Quảng Nam. Nhũng lúc này thầy rất vui vẽ, nên thường đem tình trạng học hỏi của các học sinh bản trường, kể cho ba tôi nghe và xin ý kiến của một phụ huynh học sinh đóng góp.Thú vui của thầy là thích đi xem chiếu bóng ở rạp Modern trên đường Gia Long vào những ngày cuối tuần với cả gia đình.
Dịp lễ Giáng Sinh vào cuối tháng 12/1965, giữa giòng người xuôi ngược như trẩy hội trên đại lộ Lê Lợi Sài Gòn. Tôi tình cờ gặp lại thầy-cô đang dạo phố. Mừng quá, tôi kêu to giữa đám đông ‘ Thưa Thầy Cô ‘ . Cả hai người đều ngạc nhiên dừng lại nhưng không nhớ tôi là ai, có lẽ vì học trò của thầy đông quá và ở đâu cũng có, chứ không riêng gì Phan Thết. Chừng đó tôi nhắc ‘ em là con ông MXT nhà may ơ Phan Thiết, học sinh Phan Bội Châu ‘.Nghe xong thầy bước tới bắt tay tôi thật chặt và lâu như không muốn thả. Lúc đó tôi cảm động muốn khóc. Cũng từ đó, tôi không còn gặp được thầy cô nữa, cho tới khi qua Mỹ theo diện HO mới nghe tin thầy ở tiểu bang Florida.. chưa kịp sang thăm thì thầy đã ra đi...
Với bản tính nghiêm nghị, luôn tôn trọng kỹ luật học đường nhưng lại có tấm lòng bao dung tha thứ, nhất là đối với các học sinh nghèo.. nên thầy rất được học trò thương tuy rằng ai cũng sợ xanh mặt khi phải đối diện, bất cứ vì lý do gì, ngoài hành lang, trong lớp học, trước cổng trường hay tại văn phòng. Khi còn tại chức, thầy chỉ thị cho ban giám thị phải luôn kiểm soát sĩ số học sinh có mặt và trốn học tại từng lớp. Ðồng thời phải xem xét kỷ học bạ và chữ ký của phụ huynh học sinh. Nhờ vậy mà qua những niên khóa từ 1955-1963 khi thầy Lê Tá làm hiệu trưởng, học sinh Phan Bội Châu đã bước vào nề nếp học đường, biết tôn trọng kỷ luật và trên hết đều cố gắng thi đua học hành, nên tỉ số thành công và đổ đạt rất cao qua các kỳ thi Trung Học Ðệ Nhất Cấp và Tú Tài so với nhiều tỉnh thị khác tại miền Nam VN.
NGÔ TRÚC KHÁNH : THỜI ÐI HỌC (1958-1965)
(Ngô Trúc Khánh niên khóa 1962-1963) .
Nhớ lại những ngày tháng đầu tiên của niên học 1958 là thời gian tôi nhập học lớp Ðệ Thất A-1 tại trường TH Phan Bội Châu Phan Thiết. Hồi đó, Tôi chỉ là cậu học trò nhà quê lên tỉnh học, nên không làm sao dấu hết những nổi rụt rè và bở ngỡ trước các bạn bè mới cùng lớp, nhất là những ‘ nhân vật khác phái ‘ coi như từ trước, tôi luôn né và tránh xa vì có cái tật ‘ mắc cở ‘ trước các nàng.
Hôm đó trời mới vào thu tuy có mưa phùn lất phất nhưng không đủ làm ươt áo học trò, lúc đó đang đứng xếp hàng trong sân để chuẩn bị làm lễ chào quốc kỳ. Nhưng với tôi thì lại khác và cũng không hiểu tại sao, áo tôi lúc đó lại ứớt đẳm khi chạm trán lần đầu tiên với thầy hiệu trưởng Lê Tá. Không những thế, tôi còn sợ tới xanh mặt trước vẽ nghiêm nghị của thầy, mặc dù suốt thời gian học từ năm 1958-1963 tôi chưa một lần bị thầy la rầy, quở phạt hay gây khó dễ phiền phức trong viêc học hành.
Sau này được tiếp xúc và quen biết với nhiều thế hệ cựu học sinh Phan Bội Châu qua các niên khóa từ 1952-1963 có dính tới thầy Lê Tá, thì cảm tưởng của ai nấy đều giống tôi. Nhiều người như Mường Giang, Khai Trinh, Nguyễn Văn Bông, Lê Xuân Tùng.. những con ngựa chứng trong sân trường, cho biết sự việc còn hải hùng hơn nhiều người tưởng, khi thầy nổi trận lôi đình. Lúc đó những học trò quen thói phá phách vào những lúc đ�= �i giờ, bị thầy bắt quả tang, nên không bị véo tai, ăn tát tay .. đó mới là chuyện lạ. Nhưng rồi đâu cũng vào đó, thầy lại quên ngay tên tuổi của những thằng trời đánh trong đám ‘ nhất quỹ, nhì ma, thứ ba học trò ‘ hôm sau khi đối mặt với bọn ‘ cốt đột đó ‘ khi chúng vô tình không lủi kịp để trốn.
Tôi nghĩ các bạn học gái thì chắc còn ‘mất hồn ‘ hơn đám nam sinh, vì các cô lúc đó ai cũng đoan trang hiền thục và dễ thương, nên dễ bị xúc động khi gặp thầy. Rồi thì ngày tháng cũng trôi qua theo những buồn vui của tuổi hoa niên mơ mộng với nhiều kỷ niệm học đường. Trong vô vàn ký úc đó, tôi không bao giờ quên được những buổi sáng thời cắp sách, vào lúc chuông reo báo hiệu giờ học bắt đầu, thì bác ‘ Phương ‘ phu trường đã xuất hiện ngay trước cổng ra vào, để khóa cửa. Còn thầy hiệu trưởng Lê Tá thì chắp tay sau đít đứng bên trong bất động như pho tượng của các vị thần giữ cửa tại các đình chùa. Học trò nào lỡ trể bước, nhất là các cô chỉ đành lau nước mắt lủi thủi quay về. Riêng cái bọn nam sinh quỷ quái đi bộ, thì lập tức phóng về hướng sân vận động, chui hàng rào dây kẻm gai để kịp vào lớp điểm danh, trước khi thầy Tá lên các lớp dòm dòm ngó ngó, nhận diện mấy thằng đi trể. Nhiều đứa sợ quá bị rách áo và trầy da đau điếng nhưng cũng ráng ngậm miệng, vì sợ thầy biết thì bị ăn đòn.
Thứ hai hàng tuần đều có buổi chào cờ với sự hiện của thầy hiệu trưởng Lê Tá. Sau đó các lớp dù học ở trên tầng lầu, tầng trệt hay hai lớp gần phòng nhạc, cũng đều phải diễn hành qua cửa chánh ngay trước cầu thang chính, trước khi về lớp học riêng của mình. Thầy Lê Tá đứng đó để kiểm soát tóc tai, quần áo và tác phong của tất cả học trò. Tên nào lộn xộn, lập tức bị điệu ngay về phòng tổng giám thị để được vấn an, sởn tóc và ký giấy cấm túc vào những ngày nghĩ học cuối tuần.. có lẽ nhờ vậy mà hầu hết học sinh Phan Bội Châu, phần nào hiểu biết được trách nhiệm và tác phong cá nhân khi bước vào đời.
Hồi đó tôi còn quá nhỏ trong lứa tuổi 11-12, lúc ở quê nhà mọi thứ đều do ông bà ngoại và các cậu dì lo liệu, tôi chỉ biết ăn, vòi vĩnh và rong chơi theo ngày tháng tuổi thơ. Nay tự dưng bước vào một thế giới mới mẽ với sự thay đổi đột ngột không báo trước để chuẩn bị. Từ đó cuộc sống riêng tư của tôi không còn tự do bay bổng như lúc trước. Tôi tự trói tôi vào khuôn phép học đường, để thích ứng với hoàn cảnh hiện tại phải đối diện hằng ngày với các thầy cô, ai nấy đều gương mẫu đạo đức và nhất là gương sáng của thầy hiệu trưởng Lê Tá, đem đến sự hãnh diện chung cho Bình Thuận lúc bấy giờ.
Chắc là vì thế nên tôi đã trở thành một học trò nề nếp kỷ luật lúc nào chính tôi cũng không biết. Vì sợ bị khiển phạt có điểm xấu phải ở lại lớp, nên ngoài việc cố gắng thi đua học hành, tôi còn trau chuốt bộ mã bên ngoài qua quần áo, tóc tai.. làm cho bạn bè chung lớp, người nào cũng lầm tưởng tôi là một cậu ấm con nhà giàu. Chứ đạu có ai ngờ, tôi chỉ là một đứa trẻ mồ côi, từ tấm bé đã sống nhờ vào sự đùm bọc của bên ngoại.
Và cái khuông mẫu sống với kỷ luật, đạo đức và tấm lòng lương thiện, để cho mọi người yêu mến.. được tôi thu vén qua những năm học dưới mái trường Trung Học Phan Bội Châu Phan Thiết, thời thầy Lê Tá làm hiệu trưởng.. đã trở thành hành trang vốn liêng giúp tôi hành xử khi bước vào đời công chức tại Bộ Thông Tin Chiêu Hồi ở Sài Gòn. Nó cũng là kim chỉ nam để tôi dấn bước trên con đường phụng sự lý tưởng, khi khoắc chinh y, qua các chức vụ chỉ huy từng đơn vị với phương châm ‘ kỷ luật, tác phong, hy sinh và bao dung ‘ mà tôi đã học được từ tấm gương trong sáng của bậc thầy Lê Tá, mà bất cứ học trò nào của thầy, cũng đều ngưởng mộ, thương kính và cúi đầu bái phục.
Tóm lại khi hồi tưởng về cuộc đòi tôi, với đủ chuyện buồn vui thành công và thất bại. Trong vô vàn kỹ niệm đó, tôi vẫn luôn thấy mình còn có nhiều hạnh phúc hơn bao người về một mái gia đình ấm cúng, một ngôi trường xứng đáng, các vị ân sư trong đó có thầy hiệu trưởng Lê Tá và sau rốt là tình chiến hữu, bạn bè, đồng hương. Tất cả đều nồng thắm, chan chứa tình thương, tình người trong nổi sầu ly xứ.
‘ Dạy một chữ cũng là thầy mình
Dạy nữa chữ cũng là thầy minh ‘
Thầy hiệu trưởng Lê Tá đã dạy dỗ, soi sáng và nêu gương tốt cho các thế hệ học sinh Phan Bội Châu Phan Thiết từ năm 1955- 1963, nhiều người sau này cũng trở thành thầy về dạy tại trường cũ.. thì cái ân đức đó biết lấy gì sánh cho bằng ? Nên chỉ còn biết mượn dòng nước mắt để thay thế= ‘ lòng biết ơn ‘ của những học trò cũ rất thương mến thầy..
Hoa Kỳ tháng 5-2009
Mai Xuân Cúc
Ngô Trúc Khánh
Mường Giang
==============================================
No comments:
Post a Comment